Τα κόμικ της διαμαρτυρίας [ Παπασπύρου Σταυρούλα, Ελευθεροτυπία (Κυριακάτικη):7, 20/1/2008 ]

[Bonadrug]

Το παρακάτω άρθρο έχει γραφτεί επί της ευκαιρίας αυτής της έκδοσης :

Woobblies! Μια εικονογραφημένη ιστορία των βιομηχανικών εργατών του κόσμου

βλέπε παρουσίαση από Πρωτοπορία

 

Τα κόμικ της διαμαρτυρίας

 

Της ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ (spapa@enet.gr)

 

 

Οσοι εξακολουθούν να συνδέουν τα κόμικ με παιδικά αναγνώσματα ή με περιπέτειες όπου πρωταγωνιστούν... φουσκωτοί κι ανίκητοι υπερήρωες, ξεφυλλίζοντας και μόνο τον συλλεκτικό τόμο «Woobblies!» που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «ΚΨΜ», θα εκπλαγούν.

 

Σ' αυτό το πλημμυρισμένο από αφίσες, ιστορίες, απεργίες, τραγούδια και ποιήματα λεύκωμα, που επιμελήθηκαν ο πανεπιστημιακός Πολ Μποτλ και η κομίστα Νικόλ Σούμαν κι όπου δημοσιεύονται σχέδια των γνωστότερων εναλλακτικών σκιτσογράφων της Αμερικής, αποτίεται φόρος τιμής στην οργάνωση Βιομηχανικοί Εργάτες του Κόσμου (IWW), ένα κίνημα που στις αρχές του 20ού αιώνα είχε καταφέρει να συσπειρώσει τους φτωχότερους και τους πιο καταπιεσμένους εργάτες κάθε χρώματος και κάθε φυλής.

 

Πόσο διαφορετική θα ήταν η κατάσταση για τους εργαζόμενους σήμερα, αν στη θέση της επίσημης «συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας» υπήρχε ένα μαχητικό, ανεξάρτητο και αδιάλλακτο συνδικάτο;

 

Πόσο θ' άλλαζαν οι προοπτικές για τη «γενιά των 700 ευρώ», για το σύγχρονο «ηλεκτρονικό προλεταριάτο» ή για τους χιλιάδες μετανάστες, αν οι φωνές τους ενώνονταν σ' ένα μαζικό κίνημα;

 

Τέτοιου είδους -ρητορικά αλίμονο- ερωτήματα αναδύονται μέσα από αυτό το λεύκωμα, καθώς εικόνες και κείμενα αφηγούνται μια ιστορία γεμάτη διεκδικήσεις νίκες, ήττες και σκαμπανεβάσματα, διάρκειας εκατό ολόκληρων ετών.

 

«Μισθωτοί σκλάβοι»

 

 

«Η εργατική τάξη και η τάξη των εργοδοτών δεν έχουν τίποτε κοινό μεταξύ τους. Δεν μπορεί να υπάρξει καμία ειρήνη εφόσον η πείνα και η ανέχεια συνυπάρχουν ανάμεσα στα εκατομμύρια των εργαζομένων, ενώ οι λίγοι, που αποτελούν την εργοδοτική τάξη, κατέχουν όλον τον παραγόμενο πλούτο». Μ' αυτά τα λόγια ξεκινούσε η διακήρυξη αρχών της άναρχο-διεθνιστικής IWW το 1905, κι οι στόχοι της παραμένουν οι ίδιοι μονολότι η δύναμή της έχει πια εντελώς συρρικνωθεί.

 

 

Γέννημα-θρέμμα μιας εποχής όπου η βιομηχανία αναπτυσσόταν ραγδαία στηριζόμενη στην εκμετάλλευση εκατομμυρίων «μισθωτών σκλάβων», η IWW ήρθε ν' αντιπαρατεθεί στην επίσημη Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας, όπου εγγράφονταν κατά κανόνα λευκοί, διεκδικώντας από αξιοπρεπή ωράρια και μισθούς μέχρι την αλλαγή ολόκληρης της κοινωνίας. Οπως το έθετε η Αφροαμερικανίδα Λούσι Πάρσονς, από τις πιο μαχητικές πρωταγωνίστριες των ταξικών, φυλετικών και γυναικείων αγώνων τότε και ηρωίδα αρκετών κόμικς του λευκώματος, «στο μέλλον απεργία δεν θα σημαίνει να λιμονοκτονώ, αλλά να παραμένω στις επάλξεις και να παίρνω στην κατοχή μου τα αναγκαία μέσα παραγωγής».

 

Οι απεργίες στο Λόρενς της Μασαχουσέτης και στο Πάτερσον του Νιου Τζέρσεϊ το 1912 και 1913 αντίστοιχα που έφεραν τους Woobblies από την αφάνεια στο επίκεντρο της αμερικανικής κοινωνίας, τα πορτρέτα κορυφαίων στελεχών της οργάνωσης όπως ο τραγουδοποιός Τζο Χιλ ή η ιρλανδικής καταγωγής Ελίζαμπετ Γκάρλεϊ Φλιν, οι συγκρούσεις με την αστυνομία και η απάνθρωπη μεταχείριση που τους επιφύλαξε το σωφρονιστικό σύστημα, οι αγώνες τους για την ελευθερία της έκφρασης και οι σχέσεις τους με τους σοσιαλιστές και τους μαρξιστές, οι διώξεις, τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις πολλών ανάμεσά τους, έδωσαν σε μια πλειάδα καλλιτεχνών την πρώτη ύλη για τις ιστορίες που ζωντανεύουν μέσα από τα μαυρόασπρα σκίτσα τους.

 

Πολλοί από τους σκιτσογράφους του λευκώματος είναι συνεργάτες του πολιτικού περιοδικού «World War 3 Illustrated», το οποίο εδώ και τρεις περίπου δεκαετίες κρατά τα σκήπτρα των εργατικών διεκδικήσεων. Ανάμεσα δε στις ιστορίες τους, παρεμβάλλονται μια σειρά από θεωρητικά κείμενα που αξιοποιούν όλη τη σχετική βιβλιογραφία. Οπως διαβάζουμε σ' εκείνο που καταπιάνεται με την τέχνη και τη μουσική της IWW, σε αντίθεση με άλλα ριζοσπαστικά κινήματα, οι καλλιτέχνες στη συγκεκριμένη οργάνωση σπάνιζαν.

 

Υπήρξαν, ωστόσο, αρκετοί που, επηρεασμένοι από τα σκίτσα και τις γελοιογραφίες των εφημερίδων της εποχής, προχώρησαν σε προσωπικές δημιουργίες ενώ εκείνο που τους έκανε να ξεχωρίζουν πάνω απ' όλα ήταν τα τραγούδια τους. Τραγούδια με μακάβριο χιούμορ γύρω από τη ζωή των περιπλανώμενων εργατών, ψηφίδες πια μιας μυθολογίας που ριζοσπάστες σαν τον Νόαμ Τσόμσκι φροντίζουν συχνά ν' ανακαλούν.

 

 

 

7 - 20/01/2008

[gkosk]

Μπράβο Μανώλη!! Πολύ αξιόλογο άρθρο!Απο αυτά που προσθέτουν γνώση και άποψη. Η κ. Παπασπύρου, έχει ασχοληθεί σε επιπλέον άρθρα της με τα κόμικς?

[Bonadrug]

Με πολιτιστικό / καλλιτεχνικό ρεπορτάζ ασχολείται. Δε νομίζω. Κριτικές βιβλίων, συνεντεύξεις, τέτοια. Δες κι αυτό αν δεν το ξέρεις.

[gkosk]

Με πολιτιστικό / καλλιτεχνικό ρεπορτάζ ασχολείται. Δε νομίζω. Κριτικές βιβλίων, συνεντεύξεις, τέτοια. Δες κι αυτό αν δεν το ξέρεις.