«Κόρτο Μαλτέζε – Η Γραμμή της Ζωής»: Ένα κομψοτέχνημα της υψηλής τέχνης των κόμικς [Βαϊλάκης Γιώργος, popaganda.gr, 01/02/2025]

[Ζάνταφ]

«Κόρτο Μαλτέζε – Η Γραμμή της Ζωής»: Ένα κομψοτέχνημα της υψηλής τέχνης των κόμικς

 

Ένας πανάξιος φόρος-τιμής στον σπουδαίο Ούγκο Πρατ, τον δημιουργό των θρυλικών περιπετειών του Κόρτο Μαλτέζε.

 

 

Γιώργος Βαϊλάκης

 

Δεν είναι απλώς ένας χαρακτήρας κόμικς – είναι ένας μυθικός ταξιδιώτης της σύγχρονης εποχής που συνδυάζει τον ρομαντισμό, την περιπέτεια, τον ιστορικό ρεαλισμό και τη φιλοσοφία. Είναι ίσως ο πιο ενδιαφέρον πρωταγωνιστής, στην ιστορία της ένατης τέχνης. Αλλά και ένα σύμβολο της απόλυτης ελευθερίας, ήρωας και αντι-ήρωας μαζί, μοναχικός, σιωπηλός και αθεράπευτα ρομαντικός. Ένας τυχοδιώκτης τζέντλεμαν σε μόνιμη αναζήτηση -ανά τον κόσμο- ασυνήθιστα γοητευτικών περιπετειών. Και όλα αυτά, μέσα από μία μαγευτική περιδιάβαση ανάμεσα σε αρχέγονους μύθους και την Ιστορία, σε μία μόνιμη αναζήτηση χαμένων θησαυρών, προαιώνιων μυστικών, ευφάνταστων γρίφων και σκοτεινών μυστηρίων που συναρπάζουν.

 

Ο λόγος για τον θρυλικό Κόρτο Μαλτέζε, ο οποίος έμελλε να γεννηθεί μέσα από την φαντασία του σπουδαίου Ιταλού δημιουργού κόμικς, Ούγκο Πρατ (1927-1995) το 1967, κάνοντας την εμφάνισή του στην αριστοτεχνική «Μπαλάντα της αλμυρής θάλασσας». Η ιστορία εκτυλίσσεται στη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στα νησιά του Ειρηνικού και αφορά μια ομάδα λαθρεμπόρων-πειρατών. Σε αυτήν ο Κόρτο Μαλτέζε είχε δευτερεύοντα ρόλο, αλλά ο Πρατ εντυπωσιάστηκε τόσο από το… δημιούργημά του που το κατέστησε μόνιμο πρωταγωνιστή των ιστοριών του.

 

Γεννήθηκε στη Μάλτα στις 10 Ιουλίου 1887, εξώγαμος γιος μιας όμορφης τσιγγάνας και ενός Εγγλέζου ναυτικού από την Κορνουάλη. Ως παιδί μεγαλώνοντας στην εβραϊκή συνοικία της Κόρδοβα, ο Κόρτο συνειδητοποίησε ότι δεν είχε «γραμμή της ζωής» στην παλάμη του και αποφάσισε να χαράξει τη δική του με ένα ξυράφι, αποφασίζοντας ότι η μοίρα του ήταν εκείνη που όριζε ο ίδιος, μόνος του – αυτή, η ουσιαστική πληροφορία, έμελλε να αποτελέσει τη βάση πάνω στην οποία εκτυλίσσεται η ανά χείρας «Γραμμή της Ζωής».

 

Κατά τα άλλα, αν και συνήθως ως χαρακτήρας προσπαθεί να κρατάει μία στάση ουδετερότητας, ενστικτωδώς παίρνει πάντα το μέρος των καταπιεσμένων και αδυνάτων, παραμένει σταθερά πιστός στη φιλία, ενώ σέβεται απολύτως τον πολιτισμό κάθε λαού. Και, βέβαια, εκτός από ένας ευγενής ναυτικός, ένας άνθρωπος της θάλασσας, των ανοιχτών οριζόντων και των πλέον παράτολμων περιπετειών, είναι φλεγματικός, ψύχραιμος, με μια λεπτή ειρωνεία και μια αδιόρατη μελαγχολία που αποτυπώνεται στα μάτια του: Ένας χαρακτήρας ολοκληρωμένος, που διαθέτει ελεύθερη ψυχή και πνεύμα.

 

Ταυτόχρονα, όμως, ενσαρκώνει τον σκεπτικισμό του Ούγκο Πρατ σε θέματα πολιτικής, θρησκείας και εθνικών διαφορών. Άλλωστε, κάθε άλλο παρά είναι τυχαίο που ο Κόρτο Μαλτέζε είναι φίλος με άτομα από όλα τα κοινωνικά στρώματα: από τον δολοφόνο Ρασπούτιν, τον Βρετανό κληρονόμο Τρίσταν Μπάνταμ και την Βουντού ιέρεια Χρυσόστομη, μέχρι τον Τσέχο ακαδημαϊκό Ιερεμία Στάινερ. Επίσης, γνωρίζει και συναντάει στις περιπέτειές του διάφορες ιστορικές μορφές όπως ο Τζακ Λόντον, ο Έρνεστ Χέμινγουεη, ο Έρμαν Εσσε, ο Εσθονός λευκοφρουρός στρατηγός Ρόμαν Ούνγκερν Φον Στερνμπεργκ και ο Εμβέρ Πασάς, ενώ απολαμβάνει το σεβασμό – τόσο από εχθρούς, όσο και από φίλους.

 

Αγαπημένο του ανάγνωσμα είναι η «Ουτοπία» του Τόμας Μορ, αλλά δεν καταφέρνει να το τελειώσει ποτέ! Επίσης, διαβάζει Λόντον, Στήβενσον, Μέλβιλ, Κόνραντ και την «Ποιητική» του Αριστοτέλη. Όσο για το εύρος των πολυποίκιλων ιστοριών του, κυμαίνεται από απλές εξιστορήσεις περιπετειών μέχρι τις πλέον απόκρυφες ονειρικές σκηνές, στα πιο απόμακρα μέρη, όπου γνώρισε μερικά από τα πιο σημαντικά ιστορικά πρόσωπα και συναναστράφηκε με λογοτέχνες, αλλά και με ναυτικούς, τσιγγάνες, μάγους, μια σαγηνευτική Ρωσίδα δούκισσα, τους αντάρτες της Βραζιλίας, τους Τέκτονες της Βενετίας, μέσα από μία πλειάδα συμβολισμών και έντονου μυστικισμού.

 

Εάν υπάρχει ένα έργο του Ούγκο Πραττ το οποίο αποθεώνει την τέχνη των κόμικς, είναι σίγουρα το «Βενετσιάνικο Παραμύθι»: Σε αυτό, ο Κόρτο Μαλτέζε ταξιδεύει στη Βενετία των αρχών του εικοστού αιώνα, αναζητώντας το «Κλειδοκόκκαλο του Σολομώντα», ένα σπάνιο και πανέμορφο σμαράγδι. Σύντομα, όμως, εμπλέκεται σε μια αλλόκοτη και επικίνδυνη ιστορία. Ένα μαγικό ταξίδι όπου η πραγματικότητα αναμιγνύεται με την περιπέτεια, τη φαντασία, τις ιστορικές και μυθολογικές αναφορές – μέσα από μια υπέρκομψη γοητεία της παρακμής που σε παγιδεύει στην αναπόληση μιας πραγματικότητας ονειρικής η οποία καθώς χάνεται, σου αποκαλύπτεται με έναν τρόπο, που προσιδιάζει σε κάποιο ανεπανάληπτο αριστούργημα.

 

Πάντως, όλες οι περιπέτειες του Κόρτο Μαλτέζε που δημιούργησε ο Ούγκο Πρατ απλώνονται σε 29 δικές του ιστορίες. Αλλά ο Ιταλός δημιουργός ήταν θετικά διακείμενος στη συνέχιση των περιπετειών του ήρωά του, μετά τον θάνατό του. Έτσι, το 2013 επιλέχθηκε η νέα δημιουργική ομάδα: Ήταν ο Ισπανός σεναριογράφος Juan Diaz Canales και ο συμπατριώτης του Ruben Pellejero.

 

Το πρώτο άλμπουμ της αναγέννησης του παγκοσμίου φήμης ήρωα με τίτλο «Κάτω από τον ήλιο του Μεσονυκτίου» είναι ένα απαιτητικό εγχείρημα που σέβεται απολύτως το έργο του ιδιοφυούς δημιουργού: Βρισκόμαστε στο 1915. Ο Κόρτο Μαλτέζε διασχίζει τις απέραντες παγωμένες εκτάσεις του Μεγάλου Βορρά, ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά. Μαζί του φέρνει και ένα μήνυμα του φίλου του Τζακ Λόντον, για έναν έρωτα της νιότης του. Σε αντάλλαγμα, ο συγγραφέας του υπόσχεται μια καινούργια περιπέτεια και έναν μυστηριώδη θησαυρό! Ναι, η μεγάλη επιστροφή του Κόρτο Μαλτέζε ήταν γεγονός.

 

 Αλλά και το «Εκουατόρια», πάλι των J. D. Canales και R. Pellejero ήταν επιδέξιο, στο οποίο η πρώτη Σταυροφορία, η ιστορία ενός μαγικού καθρέφτη και ένα μυθικό βασίλειο μεταξύ Αφρικής και Ινδίας οδηγούν τον Κόρτο Μαλτέζε σε ένα ταξίδι αναζήτησης που αρχίζει από τη Βενετία και περνά από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκεί, συναντά τον φίλο του ποιητή Κ. Π. Καβάφη, μέσα σε ένα ασταθές και βίαιο πολιτικό περιβάλλον. Λαθρέμποροι, στρατιωτικοί, επαναστάτες και η σαγήνη της Αφρικής θα τον οδηγήσουν στη συγκλονιστική κατάληξη της ιστορίας, αλλά και στην κατανόηση του πραγματικού νοήματός της. 

 

Επιπλέον, με τις «Νύχτες του Βερολίνου» οι δύο συνεχιστές του έργου του Πρατ, δημιούργησαν ένα μικρό κομψοτέχνημα – εξαιρετικό στο σχέδιο και στην πλοκή. Το φθινόπωρο του 1924, ο Κόρτο πρέπει να βρει έναν αγαπημένο φίλο στο Βερολίνο, τον Ιερεμία Στάινερ –λάτρη του αλκοόλ και ειδικού στον αποκρυφισμό- που έχει ήδη εμφανιστεί σε τέσσερα προηγούμενα έργα. Όταν όμως φτάνει στη γερμανική πρωτεύουσα, ανακαλύπτει ότι εκείνος έχει δολοφονηθεί. Αμέσως, ξεκινά μια έρευνα για να βρει τον δολοφόνο του, για να αποκαταστήσει τη δικαιοσύνη, αλλά κυρίως για να πάρει εκδίκηση.

 

 Και έρχεται, τώρα, ένα ακόμα υπέροχο δείγμα γραφής των J. D. Canales και R. Pellejero να διευρύνει τον μύθο και τις περιπέτειες του Κόρτο Μαλτέζε –αυτή τη φορά στο Μεξικό. Είναι «Η Γραμμή της Ζωής»: Σχεδόν δέκα χρόνια μετά την επανάσταση με ηγέτες τον Πάντσο Βίγια και τον Εμιλιάνο Ζαπάτα, γίνεται μια εξέγερση διαφορετικής φύσης, όπου πολλοί καθολικοί χωρικοί παίρνουν τα όπλα ενάντια στους εχθρικούς νόμους του άθεου προέδρου Κάγιες.

 

Σε αυτήν τη νέα περιπέτεια, ο Κόρτο παραμένει και πάλι στο περιθώριο των συγκρούσεων, σε αναζήτηση –αυτή τη φορά- των θησαυρών από νεφρίτη που η Χρυσόστομη τον έστειλε να ανακαλύψει. Εκεί, ξαναβρίσκει την Ιρλανδή Πάνσι και το αρνητικό άλτερ έγκο του, Ρασπούτιν, κυρίως όμως βρίσκεται ξανά αντιμέτωπος με εκείνη την παλιά ιστορία σχετικά με τη «γραμμή της ζωής» στην παλάμη του. Η απουσία της, υποδηλώνει ότι ο Κόρτο δεν είναι υποταγμένος σε ένα προκαθορισμένο πεπρωμένο. Βρίσκεται, ωστόσο, υπόλογος για τις επιλογές του και αναπόφευκτα έρμαιο της δικής του θνητότητας.

 

Πρόκειται για μία από τις πιο συμβολικές ιστορίες του Κόρτο Μαλτέζε, ένα υπέροχο αφήγημα στοχαστικής δύναμης, στο οποίο διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο η έννοια της μοίρας, του πεπρωμένου και της αυτογνωσίας. Την ίδια στιγμή, ο Canales με τον Pellejero καταφέρνουν κάτι θαυμαστό: αναδεικνύουν μία μυστηριώδη και υποβλητική πόλη και χώρα του Μεξικού μέσα από αναμνήσεις και ιστορικά περιστατικά που αποπνέουν μοναδικά μια διάχυτη αίσθηση νοσταλγίας. Αλλά και μια μελαγχολία, μία λεπτή διαπεραστική θλίψη για έναν κόσμο που έχει χάσει την παλιά του αίγλη παντοτινά – διατηρώντας ή κρύβοντας, αυτό που κάποτε υπήρξε…

 

D. Canales & R. Pellejero
Κόρτο Μαλτέζε – Η Γραμμής της Ζωής
Μετάφραση: Τατιάνα Ραπακούλια
Εκδόσεις: Μικρός Ήρως
Σελίδες: 88

πηγή