Η ηθική τής μη βίαιης πολιτικής ανυπακοής [Αντωνόπουλος Γιάννης (John Antono), efsyn.gr, 14/09/2024]

[Θοδωρής Καραπάνος]

Η ηθική τής μη βίαιης πολιτικής ανυπακοής

 

 

Γιάννης Αντωνόπουλος (John Antono)

 

Στον πρώτο τόμο του «Κάστρου των Ζώων» (εκδ. Μικρός Ηρως) η διαχρονική πολιτική αλληγορία του Οργουελ συναντά το ιδεώδες της πολιτικής ανυπακοής του Γκάντι

 

Παραφράζοντας το σύνθημα από το μυθιστόρημα του Τζορτζ Οργουελ «Η Φάρμα των Ζώων» (1945), θα λέγαμε ότι «στη φάρμα όλα τα ζώα ήταν ίσα. Στο κάστρο κάποια ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα». Ο λόγος για το πολυβραβευμένο μπεστ σέλερ των γαλλοβελγικών κόμικς με τον τίτλο «Το Κάστρο των Ζώων», που κυκλοφόρησε ως σειρά τεσσάρων άλμπουμ από τις εκδόσεις Casterman μεταξύ 2018 και 2022. Τα δύο πρώτα τεύχη της σειράς («Μις Μπενγκαλόρ» και «Μαργαρίτες του χειμώνα») μπορούμε πλέον να τα διαβάσουμε στα ελληνικά από τις εκδόσεις του Μικρού Ηρωα. Τα επόμενα δύο τεύχη θα κυκλοφορήσουν προσεχώς στον δεύτερο τόμο.

 

Οι Xavier Dorison (σενάριο) και Félix Delep (σχέδιο) μας προσφέρουν ένα έργο που πραγματεύεται ζητήματα τα οποία απασχόλησαν πολύ τον εικοστό αιώνα, όπως η διάπραξη μαζικών εγκλημάτων με την επίκληση της δημοκρατίας ή οι αιμοσταγείς δικτατορίες που ισοπέδωσαν εκατομμύρια ανθρώπους στο όνομα των λαϊκών συμφερόντων.

 

Η ιστορία διαδραματίζεται σε μια φάρμα εγκαταλειμμένη από τους ανθρώπους. Οι κάτοικοί της, τα ζώα, αν και θεωρητικά απολαμβάνουν την ασφάλεια στο «κάστρο» τους, που άλλοτε ήταν η φυλακή τους, στην πραγματικότητα καταπιέζονται βάναυσα από ένα νέο βίαιο καθεστώς. Το σύστημα αυτό, με επικεφαλής έναν μεγαλόσωμο ταύρο (τον Πρόεδρο Σίλβιο), συνεπικουρούμενο από μια ελίτ σκύλων και γουρουνιών, απομυζά τη σκληρή αγροτική εργασία των υπόλοιπων ζώων εκτελώντας κάθε αντιφρονούντα. Ολα αυτά μέχρι την άφιξη ενός μυστηριώδους περιπλανώμενου αρουραίου που θα διδάξει στα καταπιεσμένα ζώα την πολιτική ανυπακοή.

 

 

Αν αφήσουμε κατά μέρος τη συγκριτική παράθεση του «Κάστρου» με τη «Φάρμα» και αφεθούμε στην αφήγηση των Dorison και Delep, θα διαπιστώσουμε ότι εδώ έχουμε έναν μύθο ταυτόχρονα οικείο, αλλά και πρωτότυπο. Γιατί, ενώ εμπνέεται από τη διαχρονική φόρμα της πολιτικής αλληγορίας με ζώα, προχωράει την προβληματική του πολλά βήματα παραπέρα, υπερβαίνοντας τον πεσιμισμό που διακατέχει εγγενώς την οργουελιανή σκέψη. Το καινούργιο που κομίζει το «Κάστρο των Ζώων» είναι η απέχθεια προς κάθε μορφή βίας –και αυτό διόλου δεν σημαίνει την παθητική αποδοχή της υποτέλειας: η εξέγερση των ζώων που εκτυλίσσεται στις σελίδες του «Κάστρου» προτάσσει την ενεργητική αντίσταση, αποκλείοντας ωστόσο την αιματοχυσία των αντιπάλων η οποία δεν συνεπάγεται παρά την αρχή της εγκαθίδρυσης άλλης μιας στυγνής δικτατορίας.

 

Σε αυτό το «σίκουελ» της «Φάρμας των Ζώων» το όμορφα σχεδιασμένο καρτουνίστικο ύφος του Delep (σημειωτέον η πρώτη μεγάλου μήκους δουλειά του σκιτσογράφου, την οποία έφερε σε πέρας σε ηλικία μόλις 26 ετών) έρχεται σε αντίθεση με τις σκηνές ωμής βίας. Οι καταπιεσμένοι καλούνται να αντισταθούν με κινητήρια δύναμη την αγάπη στην ελευθερία και όχι το μίσος προς τους καταπατητές της. Ή όπως αναφέρεται στην εισαγωγή: «Αυτός ο μύθος φιλοδοξεί να αποτίνει έναν ταπεινό φόρο τιμής σε όλους εκείνους που μας έδειξαν ότι υπάρχει και ένας άλλος δρόμος, επικίνδυνος και αβέβαιος αλλά αληθινός, προς έναν καλύτερο κόσμο».

 

Το σχετικό link