Για όνομα του Τρίνο! [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 30/03/2024]

[ramirez]

50 χρόνια συμπληρώνονται από τότε που ο Altan φιλοτέχνησε τις πρώτες ιστορίες του Τρίνο, του παράξενου προλετάριου πλάστη του Σύμπαντος στις υπηρεσίες ενός αργόσχολου και κυνικού μάνατζερ.

 

 

 

 

O Francesco Tulio Altan θεωρείται, όχι άδικα, ένας από τους θρύλους των ιταλικών κόμικς. Ο Colombo, μια οπορτουνιστική αποικιοκρατική εκδοχή του Χριστόφορου Κολόμβου, η φιλάρεσκη τυχοδιώκτρια Ada, ο φιλόσοφος βιομηχανικός εργάτης Τσιπούτι και πολλοί ακόμα χαρακτήρες των κόμικς και των γελοιογραφιών του φιλοξενήθηκαν στα σημαντικότερα ευρωπαϊκά περιοδικά από τη δεκαετία του 1970 μέχρι σήμερα. Στην Ελλάδα οι ιστορίες του δημοσιεύονταν από τη δεκαετία του 1980 στο περιοδικό «Βαβέλ», σε έξοχες μεταφράσεις της Νίκης Τζούδα και του Γιώργου Σιούνα και με το μοναδικό λέτερινγκ της Παυλίνας Καλλίδου. Πάντα με κυνισμό και φαρμακερές ατάκες ο Altan σχολίασε την πολιτική και κοινωνική κατάσταση με ένα ιδιότυπο, πικρό χιούμορ που δεν προκαλεί δυνατό γέλιο, αλλά καρφώνεται στο μυαλό. Ιδιαίτερα από τότε που εισήγαγε στα κόμικς του την πατέντα του εκτός καρέ σχολιασμού, ωσάν ο ίδιος ο δημιουργός να παρατηρεί την ιστορία και να κρίνει τις πράξεις των πρωταγωνιστών του, το όνομά του έγινε συνώνυμο του σαρκασμού.

 

 

 

 

Η τεράστια καριέρα του είχε βέβαια ξεκινήσει πολύ διαφορετικά, από τα παιδικά κόμικς και τον κινηματογράφο, αλλά απογειώθηκε όταν το 1974 στο εμβληματικό περιοδικό «Linus» ξεκίνησε τη σειρά Τρίνο (εκδόσεις Ars Longa, μετάφραση: Πέτρος Λεκαπηνός, λέτερινγκ: Εύα Ματσούκα). Με ένα ανορθόδοξο σενάριο και με αδιάκοπους ειρωνικούς διαλόγους μεταξύ δύο χαρακτήρων που στέκονται σχεδόν πάντα αντικριστά, σαν ακίνητοι, φέρνοντας στον νου τα κόμικς του Copi αλλά και του Feiffer, ο Altan δημιούργησε μια σειρά που σήμερα θεωρείται καλτ. Όπως επισημαίνει ο Γιάννης Μιχαηλίδης σε άρθρο του στο περιοδικό «Πολύφιλος» για την καλλιτεχνική συγγένεια του Altan με τον Feiffer: «Η αφήγηση του Feiffer στηρίζεται περισσότερο στις συνομιλίες και στις ατάκες δύο πρωταγωνιστών και λιγότερο στην αφήγηση που επιτυγχάνεται μέσω της παράστασης. Οι εικόνες είναι σαν μια επαναλαμβανόμενη σταθερή σκηνή που εμφανίζει δύο άτομα που μιλάνε, με τις μικρές παραλλαγές, που αφορούν τις χειρονομίες και τους μορφασμούς τους. Η ανάπτυξη της σελίδας είναι συμβατική, δηλαδή εξελίσσεται παρατακτικά, χωρίς όμως καρέ και βάθος. Το έργο Τρίνο αναπτύσσεται με την παραπάνω μορφή: το σχέδιο είναι απλουστευμένο και στηρίζεται επίσης στους διαλόγους και τις ατάκες των χαρακτήρων. Έχει ως πρωταγωνιστή έναν αδέξιο αγχωμένο θεό, τον Τρίνο, που καταγίνεται με τη δημιουργία του κόσμου. Ο πρωταγωνιστής συνομιλεί με μια ευτραφή φιγούρα, συχνά με τσιγάρο, που εμφανίζεται ως ανώτερη και εντολέας του. Είναι ένα είδος μάνατζερ που τον επιβλέπει στις εργασίες, αλλά ουσιαστικά είναι αυτός που καθορίζει το ηθικό υπόβαθρο της γένεσης. Για παράδειγμα, όταν ο μάνατζερ-εντολέας ακούει ότι ο Τρίνο θα ταΐζει τα ζώα που με δυσκολίες δημιούργησε με μπισκότα, ψωμί και μαρμελάδα, του απαντά: Ξύπνα! Βάλτα να φαγώνονται μεταξύ τους!».

 

 

 

 

Αυτή είναι και η μεγάλη ιδιαιτερότητα του Τρίνο. Ως πρωταγωνιστή δεν έχει ούτε κάποιον αρρενωπό ήρωα, ούτε κάποιον βασανισμένο μεσήλικα σε κρίση ταυτότητας, αλλά έναν θεό (με θήτα μικρό) με ένα τριγωνικό φωτοστέφανο πάνω από το κεφάλι του που αναλαμβάνει απρόθυμα να δημιουργήσει τον κόσμο κατ’ εντολή ενός βαριεστημένου, μονίμως καθιστού και γυμνού τύπου που ηδονίζεται να επιπλήττει τον υφιστάμενό του. Οι διάλογοι μεταξύ των δύο είναι εξοργιστικά αδιέξοδοι με τον «μάνατζερ» να έχει παράλογες απαιτήσεις και τον Τρίνο να προσπαθεί να ανταποκριθεί, αλλά να μην τα καταφέρνει με συνέπεια να δέχεται σφοδρή κριτική για τις αναποτελεσματικές μεθόδους του μέχρι που αρχίζει να ξεγελά το «αφεντικό» του για να ξεγλιστρήσει. Και κάποτε, συνειδητοποιώντας την κενότητα και τη ματαιότητα των πράξεών του αλλά και την τυχαιότητα των επιλογών του, αρχίζει να πειραματίζεται και να το διασκεδάζει μέχρι να ακούσει τη φωνή του «ιδιοκτήτη» της Πλάσης που ως αυστηρός εργοδότης τον επαναφέρει στην τάξη. Σ’ αυτό το μοτίβο απολαυστικοί είναι οι θεολογικού τύπου διάλογοι ως προς τη θεϊκή υπόσταση και την τριαδικότητα του Τρίνο, ως προς τη μορφή των πλασμάτων που δημιουργεί με αποκορύφωμα την κότα, τη ζέβρα και τη χελώνα και κυρίως ως προς την προσπάθεια του «αφεντικού», το οποίο προκύπτει πως έχει και αυτό «προϊστάμενο», να πείσει τον «υπάλληλό» του πως πρέπει με τη σειρά του να πείσει τον κόσμο ότι υπάρχει! Κι αφού ο απελπισμένος Τρίνο δυσκολεύεται ακόμα κι ο ίδιος να πιστέψει την ύπαρξη του εαυτού του και την αναγκαιότητα του ρόλου του, το αφεντικό τον κατακεραυνώνει: «Εγώ σας πληρώνω, άρα υπάρχετε». Με αυτή την ασεβή ερμηνεία της δημιουργίας του κόσμου και με διάχυτη, τουλάχιστον σεναριακά, σουρεαλιστική διάθεση ο Francesco Tulio Altan ξεκίνησε τη μεγάλη διαδρομή του στον χώρο των ενήλικων κόμικς πριν από 50 χρόνια. Αν λάβουμε υπόψη τον κόσμο που ζούμε βέβαια, η εκδοχή του δεν είναι περισσότερο σουρεαλιστική συγκριτικά με αυτή των επίσημων θρησκειών όλου του κόσμου.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...