Ένα λευκό ρόδο για τη Σόφι Σολ [Αντωνόπουλος Γιάννης, efsyn.gr, 19/02/2022]

[ramirez]

Το κόμικ των Lünstedt και Sabisch που κυκλοφόρησε το 2015, μας παρουσιάζει τη διαμόρφωση της νεαρής φοιτήτριας του Μονάχου σε σύμβολο αντίστασης κατά του ναζισμού.

 

 

 

 

Στις 18 Φεβρουαρίου 1943, δεκαέξι μέρες μετά τη γερμανική ήττα στο Στάλινγκραντ, ο υπουργός Προπαγάνδας του ναζιστικού καθεστώτος Γιόζεφ Γκέμπελς παραληρούσε στο κατάμεστο Sportpalast του Βερολίνου διακηρύττοντας τη συνέχιση του «ολοκληρωτικού πολέμου». Την ίδια μέρα στο Μόναχο δύο αδέλφια, οι φοιτητές Χανς και Σόφι Σολ, έριχναν στους χώρους του Πανεπιστημίου αντιστασιακά φυλλάδια για τον τερματισμό του. Αυτή επρόκειτο να είναι και η τελευταία πράξη της ομάδας στην οποία ανήκαν. Τα αδέλφια συνελήφθησαν. Μαζί με τον Κρίστοφ Προμπστ οδηγήθηκαν εντός τριών ημερών σε μια δίκη-παρωδία, υπό την προεδρία του διαβόητου ναζιστή Ρόλαντ Φράισλερ. Λίγες ώρες μετά ο 25χρονος Χανς, ο 24χρονος Κρίστοφ και η 22χρονη Σόφι εκτελέστηκαν δι’ αποκεφαλισμού. Στο επόμενο διάστημα συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν με τον ίδιο τρόπο άλλοι δύο φοιτητές, ο Αλεξάντερ Σμόρελ (ανακηρυγμένος άγιος της ρωσικής ορθόδοξης Εκκλησίας από το 2012) και ο Βίλι Γκραφ, καθώς και ο μέντοράς τους καθηγητής Φιλοσοφίας Κουρτ Χούμπερ. Όλοι οι παραπάνω συνιστούσαν τον βασικό πυρήνα της εμβληματικής αντιναζιστικής οργάνωσης με την ονομασία «Λευκό Ρόδο» (Weiße Rose).

 

 

 

 

Οι ευάριθμοι αυτοί φοιτητές του Μονάχου εναντιώθηκαν στο πιο απάνθρωπο και θηριώδες καθεστώς που γνώρισε ο κόσμος συντάσσοντας έξι προκηρύξεις, τις οποίες από τον Ιούνιο του 1942 μέχρι τον Φεβρουάριο του 1943 τύπωσαν και διένειμαν παράνομα σε χιλιάδες αντίτυπα. Σκοπός τους ήταν να αφυπνίσουν τον γερμανικό λαό καλώντας τον σε μαζική πολιτική ανυπακοή και σε μη βίαιη, παθητική αντίσταση. Τα φυλλάδια που έριξαν στο Πανεπιστήμιο η Σόφι και ο αδελφός της περιείχαν την έκτη και τελευταία προκήρυξη της οργάνωσης. Τα κείμενα των προκηρύξεων, τα οποία μπορούμε να διαβάσουμε και στα ελληνικά [«Δεν θα σιωπήσουμε ποτέ». Οι προκηρύξεις του Λευκού Ρόδου (1942-1943), εκδ. Πατάκη, μτφρ. Θοδωρή Τσομίδη, επιμ. Θανάση Τριαρίδη] είναι αποκαλυπτικά του υψηλού διανοητικού επιπέδου, της ευρυμάθειας, της πνευματικότητας, του ανθρωπισμού και της ιδεολογικής πολυσυλλεκτικότητας αυτών των ρομαντικών νέων που τα έβαλαν με το Κτήνος, με κόστος την ίδια τους τη ζωή.

 

 

 

 

Κυρίαρχη στα κείμενά τους η κοινή χριστιανική τους αφετηρία: πρέσβευαν έναν χριστιανισμό ριζικά αντίθετο στους εθνικιστικούς διαχωρισμούς και στη ναζιστική μεταφυσική της «γης και του αίματος», όπως επίσης και έναν χριστιανισμό συμπεριληπτικό, εντός του οποίου συνυπάρχουν θρησκευόμενοι όλων των ομολογιών (προτεστάντες, καθολικοί και ορθόδοξοι) δρώντας από κοινού με άθεους και αγνωστικιστές, με πολιτικές επιρροές από τον μαρξισμό μέχρι τον φιλελευθερισμό και με αναφορές στη λογοτεχνία και τη φιλοσοφία. Κοινός παρονομαστής για τα μέλη του Λευκού Ρόδου, η πίστη στη ζωή και στην ιερότητα του ανθρώπινου προσώπου. Επίσης με ρητή καταδίκη του αντισημιτισμού σε μια εποχή όπου... ο μέσος φιλήσυχος Γερμανός δεν είχε ιδέα για το εξελισσόμενο Ολοκαύτωμα!

 

Το Λευκό Ρόδο εντάσσεται στην ιστορία ενός από τα πιο άγνωστα (για το ελληνικό κοινό) κεφάλαια του Β´ Παγκόσμιου Πολέμου: αυτό της ισχνής ενδογερμανικής αντίστασης (Widerstand). Σε μια κοινωνία όπως η γερμανική της περιόδου του εθνικοσοσιαλισμού, όπου η πρωτόγνωρη αδιαφορία απέναντι στα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διέπραττε το καθεστώς αποτελούσε τον συντριπτικό κανόνα, οι ρωγμές αντίστασης αφορούσαν μεμονωμένες ηρωικές πράξεις ατόμων ή ομάδων. Γερμανοί πολίτες και στρατιωτικοί ποικίλων ιδεολογικών αποχρώσεων τοποθέτησαν τη συνείδησή τους πάνω από τον νόμο, κρύβοντας Εβραίους συμπολίτες τους, αρνούμενοι να φορέσουν τη στολή της Βέρμαχτ, διαδίδοντας αντιφασιστικά μηνύματα, αυτομολώντας σε αντάρτικες ομάδες των κατεχόμενων χωρών, ακόμη και επιχειρώντας δολοφονικές απόπειρες κατά του Χίτλερ.

 

 

 

 

Η δράση του Λευκού Ρόδου γνωστοποιήθηκε στον παγκόσμιο Τύπο από τις πρώτες μέρες των συλλήψεων. Οι προκηρύξεις του ρίχθηκαν κατά χιλιάδες από τα συμμαχικά αεροπλάνα σε γερμανικές πόλεις. Μεταπολεμικά στη Γερμανία, στην αναζήτηση μιας θετικής εθνικής ταυτότητας που θα βασιζόταν στην αντιναζιστική στάση ολίγων απέναντι στη σιωπηλή συναίνεση των πολλών, γράφτηκαν για το Λευκό Ρόδο αμέτρητα αφιερώματα, βιβλία, όπερες και θεατρικά έργα, γυρίστηκαν ντοκιμαντέρ, ταινίες και τηλεοπτικές σειρές, στήθηκαν μνημεία, ονοματοδοτήθηκαν δρόμοι και πλατείες κ.ο.κ. Ειδικότερα η Σόφι Σολ με τη σύντομη μυθιστορηματική ζωή της έχει αποτελέσει ένα σύμβολο του παγκόσμιου αντιφασιστικού κινήματος. Η νεανική γοητεία της έχει αποτυπωθεί συγκινητικά στην ταινία «Οι τελευταίες μέρες της Σόφι Σολ» (2005).

 

Το γκράφικ νόβελ που παρουσιάζουμε σήμερα [«Sophie Scholl: Die Comic-Biographie»] αποτελεί την πιο σημαντική μεταφορά της ζωής της στην αφηγηματική γλώσσα των κόμικς. Δημιουργημένο από τον δημοσιογράφο και σεναριογράφο κόμικς Heiner Lünstedt και την εικονογράφο Ingrid Sabisch, το βιογραφικό κόμικ για τη Σόφι Σολ κυκλοφόρησε το 2015 από τις εκδόσεις Knesebeck. Έχοντας σχεδιάσει στο παρελθόν ένα κόμικ για τον Γερμανό ζωγράφο Άλμπρεχτ Ντίρερ (2003) και έχοντας συνεργαστεί ξανά με τον Lünstedt στην εικονογραφήγηση της ζωής του πρώην καγκελάριου Βίλι Μπραντ (2013), η Sabisch δείχνει να ελκύεται από το είδος του βιογραφικού κόμικ και δη από εξέχουσες φυσιογνωμίες της γερμανικής ιστορίας.

 

 

 

 

Το γκράφικ νόβελ παρακολουθεί τη ζωή της ηρωίδας από το 1937, όταν σε ηλικία 16 ετών γνωρίζει στο Ουλμ τον 20χρονο αξιωματικό Φριτς Χάρτναγκελ. Μεταξύ τους ανθεί ένα ειδύλλιο και σύντομα τον γνωρίζει στους γονείς της. Εκείνη την περίοδο η Σόφι έχει αποστασιοποιηθεί από τον ναζιστικό Σύνδεσμο Γερμανίδων Κορασίδων όπου είχε ενταχθεί από τα 12 της όπως και τα περισσότερα κορίτσια της ηλικίας της. Ρόλο σε αυτή τη μεταστροφή έπαιξε τόσο η απογοήτευση των αδελφών της από τη Χιτλερική Νεολαία, όσο και οι αντιναζιστικές απόψεις των γονιών της και του φιλικού τους περίγυρου.

 

Η ιστορία βασίζεται κυρίως στην αλληλογραφία που ξεκίνησε ανάμεσα στη Σόφι και τον Φριτς το 1939, από όταν ο δεύτερος στάλθηκε στον πόλεμο μέχρι και τη συμμετοχή του στη μάχη του Στάλινγκραντ. Η παράθεση των επιστολών τους συνθέτει την εικόνα μας για τη διαμόρφωση της νεαρής αντιστασιακής. Έχοντας ολοκληρώσει την πρακτική της άσκηση ως νηπιαγωγός, η Σόφι γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου για να σπουδάσει Βιολογία και Φιλοσοφία. Εν τω μεταξύ ο αδερφός και οι φίλοι της έχουν επιστρέψει από το μέτωπο όπου είχαν σταλεί ως στρατιωτικοί ιατροί. Οι μαρτυρίες τους για τις ναζιστικές θηριωδίες και τις μαζικές εκτελέσεις στην Πολωνία συνετέλεσαν καθοριστικά στην απόφαση της Σόφι να οργανωθεί στο Λευκό Ρόδο τον Ιανουάριο του 1943. Το κόμικ καταγράφει τη ζωή της Σόφι Σολ μέχρι τις τελευταίες της ώρες.

 

 

 

 

Από την απολογία της στο δικαστήριο γνωρίζουμε μία και μόνη φράση: «Κάποιος έπρεπε να κάνει την αρχή. Θα ακολουθήσουν χιλιάδες...». Ανάμεσα στα εκατομμύρια των Γερμανών που ζητωκραύγαζαν υπέρ του Χίτλερ, ασφαλώς υπήρξαν χιλιάδες που σκέφτονταν σαν τους νέους του Λευκού Ρόδου. Ελάχιστοι όμως πήγαν ένα βήμα παραπέρα σαν τη Σόφι και τους συντρόφους της, και κατέστησαν το «άλας της γης». Όπως άλλωστε συμβαίνει συνήθως στην ανθρώπινη ιστορία.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...