Ένα αρχαίο ταξίδι στη Σελήνη [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 04/12/2021]

[ramirez]

Το πρώτο, ίσως, μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας που γράφτηκε είναι η «Αληθινή Ιστορία» του Λουκιανού τον 2ο αιώνα μ.Χ. Η Μαρία Παπανικολάου, ιστορικός και δημοσιογράφος, δίνει τη δική της μετάφραση-απόδοση στο αρχαίο κείμενο και ο ζωγράφος Ηλίας Κασσελάς συνεισφέρει με τις ιδιαίτερες εικόνες του.

 

 

 

 

Πριν από τα βιβλία του Ιουλίου Βερν με τα ατέλειωτα ταξίδια στις θάλασσες και στους ουρανούς του κόσμου, στα έγκατα της Γης και στη Σελήνη, πριν από τα «Ταξίδια του Γκιούλιβερ» του Τζόναθαν Σουίφτ σε φανταστικά μέρη με αλλόκοτα όντα, πολύ πιο πριν, υπήρξε ένας αρχαίος συγγραφέας που «ταξίδεψε» με σατιρικό ύφος στο διάστημα συνθέτοντας ίσως το πρώτο μυθιστόρημα της λογοτεχνίας του φανταστικού. Ο Λουκιανός, ένα ανήσυχο πνεύμα του 2ου αιώνα που καταπιάστηκε με τη ρητορική, τη συγγραφή σατιρικών κειμένων, τη φιλοσοφία κ.ά., γεννημένος στη Συρία και με σπουδές και ταξίδια σε διάφορα μεγάλα κέντρα της εποχής, έγραψε την «Αληθινή Ιστορία» στα ελληνικά, χωρίς να είναι η μητρική του γλώσσα, και εγκαινίασε ένα νέο είδος αφήγησης.

 

 

 

 

Το έργο του είναι μια περιπέτεια που ξεκινά από τις Ηράκλειες Στήλες αλλά σύντομα μεταφέρεται στο διάστημα και στη Σελήνη, όπου συναντά εξωγήινα πλάσματα και γίνεται μάρτυρας διαστρικών μαχών. Ευτυχώς επιστρέφει στη Γη και καταλήγει στην κοιλιά ενός θαλάσσιου κήτους από όπου ξεφεύγει για να ζήσει και άλλες περιπέτειες με ζωντανούς, νεκρούς, πειρατές, παράξενα όντα και ιπτάμενα νησιά. Αυτή η ιστορία αχαλίνωτης φαντασίας του Λουκιανού, δοσμένη όμως με χιούμορ, αποτέλεσε την έμπνευση για τη Μαρία Παπανικολάου που αποφάσισε να τη μεταφράσει εκ νέου και να την αποδώσει με πρωτοτυπία, προσθαφαιρώντας τμήματα του έργου αλλά πάντα διατηρώντας το πνεύμα του. Όπως γράφει και η ίδια στην εισαγωγή της («Λουκιανού Αληθινή Ιστορία», εκδόσεις Polaris, 144 σελίδες): «Σε αυτό το βιβλίο λοιπόν θα διαβάσετε την Αληθινή Ιστορία του Λουκιανού ξαναειπωμένη και ξαναγραμμένη, με σεβασμό στο αρχικό κείμενο αλλά με το άγγιγμα του σύγχρονου συγγραφέα-αφηγητή που μεταφέρει την αγάπη του και τον ενθουσιασμό του, με σκοπό να τη γνωρίσει σε νέους αναγνώστες. Έτσι, ξεκάθαρα, δεν πρόκειται για μια νέα μετάφραση του αρχικού κειμένου του Λουκιανού, αν και η μετάφραση και η φιλολογική έρευνα προηγήθηκαν με άξονα το αρχαίο κείμενο. Πρόκειται λοιπόν για μια νέα αφήγηση, μια ελεύθερη απόδοση της ιστορίας. Βέβαια αυτή η αφήγηση ακολουθεί σημαντικά τη συγγραφική γραμμή και το πνεύμα του Λουκιανού, τη λεπτή ειρωνεία, τον σκεπτικισμό αλλά και την ακατάσχετη υπερβολή του αρχικού κειμένου».

 

 

 

 

Αυτή η νέα και ενδιαφέρουσα εκδοχή της «Αληθινής Ιστορίας» συνδιαμορφώνεται από τις πανέμορφες εικόνες του Ηλία Κασσελά, που φιλοτεχνεί με πρωτοτυπία πολλά από τα φανταστικά πλάσματα και τα εξωφρενικά γεγονότα της αφήγησης του Λουκιανού. Όπως κι ο ίδιος επισημαίνει, «…το τελικό αποτέλεσμα μπόρεσε να ισορροπήσει άψογα μεταξύ ζωγραφικής και αφηγηματικής ιδιοσυγκρασίας. Όπου χρειάστηκε, η Μαρία λειτούργησε σαν χαλινάρι, ώστε να μην ξεφύγω εντελώς από το πλαίσιο του σεβασμού προς το κείμενο – και κατ’ επέκταση του σεβασμού προς τον αναγνώστη. Αλλού, ο αυτοματισμός απαίτησε κάποιες σελίδες ως προσφορά δίχως να δεχτεί το “όχι” ως απάντηση, και εντέλει μας έβγαλε ασπροπρόσωπους».

 

 

 

 

Παρά τα σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια που έχουν περάσει από τη συγγραφή της, η απόλυτα ψευδής αλλά σαγηνευτική «Αληθινή Ιστορία» του Λουκιανού εντυπωσιάζει και καθηλώνει. Και σ’ αυτό συμβάλλουν καθοριστικά οι νέες οπτικές, οι νέες εκδοχές, οι δημιουργικές τροποποιήσεις, προσθέσεις και αφαιρέσεις της Μαρίας Παπανικολάου και του Ηλία Κασσελά που τη διατηρούν επίκαιρη και φρέσκια.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...