CRUMB ROBERT [ (1943) ]

**GeoTrou** · Απριλίου 16, 2018

Μια από τις σημαντικότερες και πλέον αμφιλεγόμενες μορφές των κόμικς. Επιδραστικός όσο ελάχιστοι, με μια τεράστια εργογραφία, ο Crumb αποτέλεσε πρωτοπόρο των underground comix των 60’s και σημείο αναφοράς στη σύγχρονη αμερικανική κουλτούρα.

Ο Crumb γεννήθηκε το 1943 στην Φιλαδέλφεια, αλλά η οικογένειά του μετακόμιζε συχνά. Μεγάλωσε σε ένα άσχημο περιβάλλον, καθώς ο στρατιωτικός πατέρας του ήταν ιδιαίτερα αυστηρός και μάλλον βίαιος, ενώ η μητέρα του ήταν αλκοολική και εθισμένη στις αμφεταμίνες. Δύο από τα τέσσερα αδέλφια του Crumb, ο Charles Jr. και ο Maxon ήταν ψυχικά ασθενείς, κατάσταση που επιδεινωνόταν από τις τιμωρίες του πατέρα τους. Το καταφύγιο των αγαπημένων αδελφών Crumb ήταν τα κόμικς. Ειδικά ο μικρός Robert, ενθαρρυνόταν πολύ από τον Charles Jr. να σχεδιάζει, παρά τις συμβουλές [sic] των δασκάλων του. Τελειώνοντας το σχολείο, ο Crumb έφυγε από το σπίτι και μετακόμισε στο Κλίβελαντ, όπου έπιασε δουλειά σε μια εταιρεία παραγωγής ευχετήριων καρτών. Εκεί γνώρισε και έγινε φίλος με τον Harvey Pekar.

Πάνω, η πρώτη ιστορία του Fritz the Cat και κάτω, τα τελευταία του καρέ. Ο Crumb τον σκότωσε το 1972 (μέσω μιας πρώην, με παγοκόφτη ), γιατί δυσαρεστήθηκε πάρα πολύ από την γνωστή ταινία του Ralph Bakshi

Γύρω στο 1964, ο Crumb έστειλε κάποια σχέδιά του Fritz the Cat στο περιοδικό Help!, του οποίου αρχισυντάκτης ήταν ο Harvey Kurtzmann. Παρά τους αρχικούς δισταγμούς του Kurtzmann («Μας άρεσε πολύ το σκίτσο με τη γάτα, αλλά δεν είμαστε σίγουροι αν μπορούμε να το τυπώσουμε και να μην μπούμε φυλακή»), τελικά έγιναν αποδεκτά. Με το κλείσιμο του Help! το 1965, ο διαβόητος γάτος μετακόμισε στο περιοδικό Cavalier. Το 1967 ο Crumb εγκαταστάθηκε στο Σαν Φρανσίσκο. Συχνά υπό την επήρεια LSD, σχεδίαζε μανιωδώς και αρκετά κόμικς του δημοσιεύτηκαν σε διάφορα underground έντυπα.

Την ίδια περίοδο άρχισε να τυπώνεται το Zap Comix, μέσα από το οποίο συστήθηκαν μερικοί από τους γνωστότερους χαρακτήρες του Crumb, όπως η Angelfood McSpade και ο R. Crumb, μια καρικατούρα του εαυτού του. Από το δεύτερο τεύχος και μετά φιλοξενούσε επίσης κόμικς των Gilbert Shelton, Spain Rodriguez και S. Clay Wilson. Το Zap Comix έκανε αμέσως αξιοσήμαντη εντύπωση (παρότι το πρώτο τεύχος βγήκε σε μόλις 5.000 κομμάτια) και δημιούργησε ένα κύμα παρόμοιων εντύπων σε εθνικό επίπεδο. Αποτέλεσε ουσιαστικά το εφαλτήριο των underground κόμικς (ή “comix” όπως συχνά αποκαλούνται). Στα χρόνια που ακολούθησαν, ο Crumb ήταν τρομακτικά παραγωγικός. Εκτός από το Zap Comix κυκλοφόρησαν πολλές δουλειές του, είτε προσωπικές (Despair – 1969, Big Ass Comics – 1969-1971 κ.ά.), είτε σε συνεργασία με άλλους (Snatch – 1968-1971).

Spoiler

Αυτό που έκανε ελκτικά τα κόμικς του Crumb και των υπόλοιπων «υπογείων» ήταν κυρίως η θεματολογία. Η βία, η σεξουαλικότητα (συχνά με ταμπού πτυχές της), η χρήση ναρκωτικών και το σκατολογικό χιούμορ έρχονταν σε σύγκρουση με το εδραιωμένο Comics Code Authority.

Το 1972, ο Crumb ήρθε σε επαφή με έναν παλιό του γνώριμο. Ο Harvey Pekar του ζήτησε να εικονογραφήσει το American Splendor, μια αυτοβιογραφική σειρά. Ο Crumb δέχτηκε, αλλά πέρασαν τέσσερα χρόνια μέχρι να βγει το πρώτο τεύχος. Ο Crumb άλλαξε ελαφρώς το σχέδιό του, καθώς απομακρύνθηκε από τις υπερβολικές καμπύλες και το καρτουνίστικο στυλ των δικών του έργων. Όπως έχει ειπωθεί «όσο και να θαυμάζει κανείς τους άλλους σχεδιαστές της σειράς, πάντα θα επιστρέφει στα τεύχη του Crumb».

Ενώ το Zap Comix συνεχιζόταν ακάθεκτο (αν και με ακαθόριστη συχνότητα κυκλοφορίας), ο Crumb προχώρησε στη δημιουργία ενός ακόμα περιοδικού. Το Weirdo πρωτοκυκλοφόρησε το 1981 και έδρασε ως αντίβαρο για το πιο ιντελεκτουέλ Raw του Art Spiegelman και της Françoise Mouly, που έβγαινε εκείνη την εποχή. Παρότι δεν είχε τελικά τόσο μεγάλη ανταπόκριση, βοήθησε στην ανάδειξη νέων ταλέντων, όπως ο Peter Bagg και η Dori Seda. Ο Crumb συνέχισε να δημιουργεί νέα κόμικς, όπως το Hup (1987-1992), ενώ παράλληλα τα παλαιότερα έργα του κέντριζαν το ανανεωμένο ενδιαφέρον του κοινού, μέσα από επανεκδόσεις και αυξανόμενες μεταφράσεις σε χώρες της Ευρώπης.

Από τη δεκαετία του 1990, ο ρυθμός του Crumb έχει μειωθεί, αλλά όχι όσο θα περίμενε κανείς. Φιλοτέχνησε το «περίπου κόμικ» Introducing Kafka (1993) του David Zane Mairowitz και από κοινού με τη δεύτερη σύζυγό του και συχνή πλέον συνεργάτιδά του Aline Kominsky δημιούργησε το Self-loathing Comics (1995-1997). Επιπλέον συνεργάστηκε με τα περιοδικά The New Yorker και Mineshaft. Το 2009, ολοκλήρωσε το magnum opus του, μια πιστή μεταφορά σε κόμικς της Γενέσεως, του πρώτου βιβλίου της Παλαιάς Διαθήκης.

Οι αρχικές επιρροές του Crumb είναι διάφοροι κομίστες και animators της περιπολεμικής εποχής, όπως ο Carl Barks, ο Walt Kelly και ο Max Fleischer. Η δε ανακάλυψη, στα 50's, του Harvey Kurtzmann υπήρξε καθοριστικός παράγοντας για την ανάπτυξη του προσωπικού του στυλ. Επιπλέον, η άμεση επαφή με τον S. Clay Wilson τον ώθησαν να στρέψει τα κόμικς του από ένα μέσο διασκέδασης, σε εργαλείο κοινωνικής κριτικής. Οι προσωπικές του εμμονές και ψυχώσεις έχουν περάσει αυτούσιες σε πολλά από τα κόμικς του. Αυτές τον έκαναν γνωστό άλλωστε.

Spoiler

Η Angelfood McSpade είναι ένας από τους πλέον αμφιλεγόμενους χαρακτήρες του Crumb. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι αποτελεί κριτική στον ρατσισμό

Τα κόμικς του Crumb προκαλούσαν και προκαλούν ακόμα έντονες αντιδράσεις σχετικά με το περιεχόμενο και τις προθέσεις τους. Έχει κατηγορηθεί για ρατσισμό και μισογυνισμό. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι στα πρώτα χρόνια της καριέρας του έπαιζε με τα στερεότυπα που υπήρχαν για τους Αφροαμερικανούς, τα οποία δεν αποδεχόταν ο ίδιος. «Έπαιζα μαζί τους με έναν ψυχεδελικό τρόπο. Δεν ξέρω. Είναι δύσκολο να το εξηγήσω. Δεν είναι η δουλειά μου να το εξηγήσω». Όσον αφορά την έτερη κατηγορία, ο ίδιος προτιμά να δίνει αντικρουόμενες απαντήσεις, άλλοτε αποδεχόμενος κι άλλοτε αρνούμενος τον χαρακτηρισμό του μισογύνη.

Αν ένα πράγμα είναι αδύνατο να παραβλέψει κανείς για τον Crumb, ακόμα κι αν δεν αποτελεί φαν (όπως η αφεντιά μου), είναι ο δυσθεώρητος αντίκτυπος του έργου του. Θα έλεγα ότι οι δημιουργοί που έχουν ίση ή μεγαλύτερη επίδραση από τον Crumb, μετριούνται στα δάκτυλα του… μισού χεριού. Πέρα από την προφανή επιρροή σε ολόκληρο το κίνημα των underground και indie κόμικς (Peter Bagge, Charles Burns, Joe Sacco, Chris Ware και η λίστα δεν τελειώνει εδώ…), η αύρα του Crumb εξαπλώθηκε και στην απέναντι πλευρά του Ατλαντικού. Από το κύμα που σάρωσε τους κανόνες των γαλλικών κόμικς και λεγόταν Hara-Kiri, μέχρι τους Gotlib, Zep, Caza και Moebius και από τον Bryan Talbot μέχρι τους δικούς μας Tomek και Tasmar. Ο Alan Moore τον έχει αποκαλέσει «πολύτιμο λίθο», ο Matt Groening πίνει Duff στην υγειά του και ο Steve Martin έχει πει πως τα κόμικς του Crumb τον βοήθησαν να ανακαλύψει την κωμική του πλευρά.