Unca Don and Unca Scrooge’s Guide to History - University of Turku Master's Thesis - Petra Kotro 2011

[PhantomDuck]

Γνωρίζω πως ο χώρος στις μελέτες είναι για δικά μας κείμενα, πόσο μάλλον στα ελληνικά. Πιστεύω όμως πως αξίζει ο κόπος για μία εξαίρεση που βρήκα μπροστά μου. Δεν θυμάμαι να έχω ξαναδεί κάτι παρόμοιο. Master's thesis (Μεταπτυχιακή διατριβή) από φοιτητή του πανεπιστημίου του Τούρκου της Φινλανδίας. Λίγο που της έριξα μια ματιά, έμεινα πολύ ικανοποιημένος. Είναι διαφορετικής προσέγγισης από το στυλ που με ενδιαφέρει (εγώ είμαι της γενικής ιστορικής αναδρομής, και όχι μόνο για έναν σχεδιαστή), όμως και πάλι θέλω να την διαβάσω όλη κάποια στιγμή. Είναι εντυπωσιακό το όλο εγχείρημα. 124 σελίδες εργασία, με 10 εξ αυτών να είναι βιβλιογραφία (ή μάλλον... κομιξογραφία).

 

 

 

UNIVERSITY OF TURKU

Unca Don and Unca Scrooge’s Guide to
History
Representations of the Past in the Disney
Comics of Don Rosa

School of History, Culture and Arts Studies
European Heritage, Digital Media and the Information Society
Master’s Thesis
Petra Kotro
April 2011

 

 

 

 

 

• Link για την διατριβή στην ιστοσελίδα του πανεπιστημίου του Τούρκου
• Η διατριβή σε PDF
• Post του αρθρογράφου στην DCML (Disney Comics Mail List)

 

 

 

Αν μπορεί να μείνει στον συγκεκριμένο τομέα, καλώς. Αν κριθεί πως ταιριάζει κάπου αλλού καλύτερα, ας μετακομίσει όπως αρμόζει

Επεξεργασία Απριλίου 22, 2018 από PhantomDuck

[Indian]

Τελικά δεν είσαι ο μόνος που έχεις αναγάγει το χόμπι του σε επιστήμη...!

[Tightwad]

Ξεκίνησα να το διαβάζω (είμαι στη σελ. 30 μόλις) και ειλικρινά δεν νομίζω ότι ο τίτλος της εργασίας την χαρακτηρίζει πάρα πολύ καλά. Αν κρίνουμε από τα ερευνητικά ερωτήματα, πρόκειται για μια πολύ ευρεία ανάλυση του έργου του Ρόσα, υπό το πρίσμα της χρήσης ιστορικών και πολιτιστικών στοιχείων.

 

Δεν υπάρχουν τυπικά, ευδιάκριτα ερευνητικά ερωτήματα στην Εισαγωγή αλλά εντόπισα τα εξής:

• Ποια είναι τα είδη αντιπροσωπεύσεων του παρελθόντος στο έργο του Ρόσα;
• Τι είδους αξίες συνδέονται με την Ιστορία και το παρελθόν;
• Πώς επηρεάζει το παρελθόν του Ρόσα τον τρόπο που αντιπροσωπεύει την Ιστορία;
• Πώς επηρεάζει ο Μπάρκς το έργο του Ρόσα;
• Ανάλυση του Βίου και της Πολιτείας του Σκρούτζ ΜακΝτάκ.
• Ανάλυση ιστοριών του Ρόσα που έχουν τεθεί στο παρόν (τη δεκαετία του '50 εννοεί) αλλά με ιδιαίτερη έμφαση σε πολιτιστική κληρονομιά και μυθολογία.

Εφόσον η Ιστορία* είναι ΤΟ καθοριστικό χαρακτηριστικό του έργου του Ρόσα, ουσιαστικά εδώ έχουμε μια σχεδόν πλήρη ανάλυση του.

 

* = Οπού 'Ιστορία' ορίζω όχι μόνο την μελέτη του παρελθόντος, αλλά και το ιστορικό υπόβαθρο που σχηματίζουν οι ιστορίες του Μπάρκς και το σύμπαν του Ρόσα.

 

Ευελπιστώ να καταφέρω να την διαβάσω όλη και να κάνω μερικά ακόμη σχόλια.

 

***

 

Carl Barks showed a fondness of old times, and many of his stories are located in the past.67 Many of his stories have been seen as anti-modernist, dwelling on the simpler times and pure environment and culture, like in the stories where a Native American tribe lives in the wild or a village cut off from civilization represents a more desirable way on life.68Carl Barks showed a fondness of old times, and many of his stories are located in the past.67 Many of his stories have been seen as anti-modernist, dwelling on the simpler times and pure environment and culture, like in the stories where a Native American tribe lives in the wild or a village cut off from civilization represents a more desirable way on life.68

 

Νομίζω ότι εδώ εντοπίζει κάτι πάρα πολύ σημαντικό αλλά δεν φτάνει ως τον πάτο.

 

Ο Μπάρκς δεν εκτιμάει μόνο πρωτόγονους πολιτισμούς αλλά και νεότερες, μη-μοντέρνες κουλτούρες (βλ. Old California). Οι ιστορίες του Μπάρκς έχουν συχνά οικολογικό θέμα. Ο Μπάρκς παροτρύνει την σκληρή, ατομική εργασία (βλ. Back to the Klondike και άλλες ιστορίες από το παρελθόν του Σκρούτζ). Νομίζω ότι κάποιος (ο Ρόσα; ) είχε ερμηνεύσει το τελευταίο ως την ανάγκη να υπάρχει μια σύνδεση μεταξύ του εργάτη και του προϊόντος του μόχθου του.

 

Νομίζω ότι αν τα συνδέσουμε όλα αυτά, το κοινό στοιχείο είναι ο ατομικισμός και η αντίθεση στην βιομηχανοποίηση. Δεν λέει βέβαια πουθενά ο Μπάρκς, "Καταστρέψτε όλα τα εργοστάσια και ζήστε σαν Μικροί Εξερευνητές" αλλά αυτή την ζωή παρουσιάζει ως ιδανική.

 

Ο Ρόσα έχει επιχειρήσει να απομιμηθεί αυτά τα στοιχεία (βλ. The Sharpie of the Culebra Cut και τον Βίο γενικότερα), χωρίς βέβαια να έχει τα ίδια πιστεύω με τον Μπάρκς.

[PhantomDuck]

Η αλήθεια είναι πως με το που ξεκίνησα να διαβάζω την διατριβή (δεν την έχω διαβάσει όλη), είδα πως δεν μπορώ να την παρακολουθήσω και πολύ καλά, κυρίως επειδή δεν το κατέχω με την Ιστορία (εννοώντας ιστορικά στοιχεία, το κατά πόσον ένα ιστορικό γεγονός σε ένα κόμικ ταιριάζει με την πραγματικότητα κλπ). Δεν με απασχολεί και πολύ π.χ. το αν η έκρηξη της Κροκατόα έγινε στην πραγματικότητα, πόσο μάλλον αν οι ζημιές που παρουσίασε ο Rosa στην ιστορία του ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα, άρα από ένα σημείο και μετά με κούρασε λίγο και δεν νομίζω να το συνεχίσω.

 

Αλλά περίμενα σχόλιό σου κάποια στιγμή επειδή ήξερα πως το θέμα σε απασχολεί, εύγε, αν έχεις κι άλλες σημειώσεις γράφτες, δεν θα πάνε χαμένες

[Tightwad]

Και εγώ δυστυχώς δεν έχω το background για να την εκτιμήσω και να την κατανοήσω πλήρως (είναι η πρώτη μη-θετική εργασία που διαβάζω), αλλά θα επιχειρήσω να διευρύνω λίγο τους ορίζοντες μου!

 

EDIT: Είναι φοβερή ανακάλυψη και συγχαρητήρια που την εντόπισες και την πόσταρες εδώ.

Επεξεργασία Σεπτεμβρίου 9, 2017 από Tightwad

[PhantomDuck]

Επειδή το site που είχε ανεβασμένη την εργασία έχει πέσει, ανέβασα στο φόρουμ το PDF, το οποίο ευτυχώς είχα κρατήσει Μπορείτε να το βρείτε στο 1ο ποστ.

Επεξεργασία Απριλίου 22, 2018 από PhantomDuck

[Tightwad]

Λοιπόν, συνεχίζω από εκεί που άφησα την εργασία. Επειδή το Κεφάλαιο 3, «Ο Βίος και η Πολιτεία τους Σκρούτζ ΜακΝτάκ – Ιστορικά διηγήματα, αλήθειες και αναμήσεις» μου φαίνεται πως είναι το ζουμί της εργασίας, αποφάσισα να κρατήσω μερικές σημειώσεις και να μοιραστώ την επεξεργασμένη τους μορφή.

 

Το παρακάτω δεν αποτελεί περιγραφή ή περίληψη της εργασίας, απλά τις δικές μου σημειώσεις από κάποια ενδιαφέροντα σημεία.

 

Τα σχόλια με μπλέ είναι δικές μου απόψεις και δεν προκύπτουν άμεσα από την εργασία.

 

3.1 Από ουέστερν στον Πολίτη Κέην με την βοήθεια κειμηλίων και σκυλοπρόσωπων προέδρων

 

Το παρελθόν του Σκρούτζ εξελίσσεται σαν μια κινηματογραφική ταινία. Είναι ένα συνεχές διήγημα που ακολουθεί τον χαρακτήρα και το παρελθόν ταυτόχρονα. Το αφήγημα είναι παρόμοιο σε μορφή με το Forrest Gump (οπού ο Forrest είναι παρών σε διάφορα ιστορικά γεγονότα) και είναι φορμουλαϊκο.

 

Ο Rosenstone (1995) περιγράφει την φόρμουλα με την οποία οι ιστορικές ταινίες κατασκευάζουν έναν ιστορικό κόσμο:

1)      Περιγράφουν την ιστορία ως διήγημα με αρχή, μέση και τέλος.

2)      Περιέχουν ηθικό δίδαγμα και συνήθως ανυψωτικό αίσθημα. Το μήνυμα είναι συχνά ότι τα πράγματα βελτιώνονται.

 

(Σχόλιο: Ενώ στην σύγχρονη περίοδο η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει ολοένα και (αντικειμενικά) καλύτερες συνθήκες, θυμάμαι έναν ιστορικό να αναφέρει ότι δεν θα πρέπει να περιμένουμε να ζούμε σε έναν κόσμο οπού τα πράγματα βελτιώνονται συνέχεια επ’απειρον... ιστορικά τουλάχιστον. Οπότε η παραπάνω φιλοσοφία είναι προβληματική.)

 

3)      Παρουσιάζουν την ιστορία ώς  το αφήγημα ενός ή μερικών ατόμων. Τους τοποθετούν στο προσκήνιο της ιστορικής διαδικασίας.

 

Ως αποτέλεσμα, η επίλυση των προσωπικών τους προβλημάτων αποτελεί ως υποκατάστατο για την επίλυση ιστορικών προβλημάτων. Τα προσωπικά αυτά προβλήματα γίνονται τρόπος να αποφευχθεί η εισήγηση δύσκολων κοινωνικών προβλημάτων.

 

(Σχόλιο: Συνδυάστε το παραπάνω χαρακτηριστικό με το απαρχαιωμένο great man theory, την επεξήγηση και παρουσίαση της ιστορίας μέσα από το πρίσμα πράξεων σημαντικών ιστορικών προσώπων.)

 

4)      Δραματοποιήση της ιστορίας και παρουσιάση της ως μια σειρά συναισθημάτων ( θρίαμβος, τραγωδία, ηρωισμός, κτλ.)

5)      Εμφάνιση της ιστορίας ως ένα κλειστό, ολοκληρωμένο και απλό παρελθόν.

6)      Με ψευδή ιστορικότητα. Πεπεισμένοι ισχυρισμοί για την εξέλιξη των γεγονότων χωρίς αμφιβολίες ή εναλλακτικούς πιθανούς τρόπους με τους οποίους εξελίχθηκαν τα γεγονότα.

7)      Δέσιμο θεμάτων που η μελέτη της ιστορίας συνήθως διαμερισμοτοποιεί ως συνηφασμένα, όπως η μελέτη της πολιτικής ή κοινωνικής ζωής.

 

Τα κόμικ σπάνια είναι όσο ρεαλιστικά όσο οι ταινίες και γι’αυτό η παρουσίαση της ιστορίας είναι πιο εξπρεσσιονιστική και λιγότερο ρεαλιστική από αυτό που στοχεύει να επιτεύξει ένα ιστορικό φίλμ. Αν και ο Ρόσα χρησιμοποιεί στοιχεία για να ‘τοποθετήσει’ σε μια ιστορική περίοδο τους χαρακτήρες του, με παρόμοιο τρόπο όπως οι ταινίες. Όπως αναφέρει σε υποσημείωση ο Ρόσα απεικονίζει με ρεαλιστικό τρόπο αληθινά περιβάλλοντα με την χρήση φωτογραφιών για αναφορά αλλά κρατάει την παράδοση να κανει καρτούν τους χαρακτήρες

 

(Σχόλιο: Ο Ρόσα χρησιμοποιεί εξπρεσσιονιστικά στοιχεία, όπως και άλλα κόμικ. Απλώς έχει πιο ρεαλιστικό και λιγότερο εξπρεσσιονιστικό στύλ σεναρίου και σχεδίου από τον Μπάρκς. Το ημι-ρεαλιστικό του στύλ δεν φαίνεται μόνο στον τρόπο που χρησιμοποιεί την ιστορία αλλά ακόμα και στον τρόπο που σχεδίαζει τους χαρακτήρες του).

 

3.1.1. Οικογενειακή κληρονομιά ως μοτίφ

 

Η προγονική κληρονομιά ορίζει και επηρεάζει την ζωή του Σκρούζ χωρίς την επίγνωση του, αλλά το αφήγημα το παρουσιάζει στον αναγνώστη.

 

Ο συγγραφέας εντοπίζει 3 τέτοια μοτίφ:

 

1)  Το άλμπουμ το οποίο η Ματίλντα «ενημερώνει» σε κάθε κεφάλαιο. Περιέχει στοιχεία από την οικογένεια των ΜακΝτάκ, πχ φώτο, γράμματα, κτλ. (Σχόλιο: Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα εξέλιξη αυτού του μοτίφ στην υποενότητα 3.1.3)

2) Τα οικογενειακά κειμήλια ακολοθούν τον Σκρούτζ και του απομένουν ακόμα και όταν είναι αδέκαρος (χεχ). Του υπενθυμίζουν την κληρονομία, τα σχέδια του και τον καθοδηγούν. Ακόμα και όταν πουλάει την χρυσή μασέλα, κρατάει το ασημένιο ρολόϊ. (Σχόλιο: Έχοντας όμως, συμβολικά πουλήσει το ήμισυ της οικογενειακής του κληρονομιάς).

3) Το φάντασμα του Σέρ Άντριους που τον καθοδηγεί. Καθώς και τα άλλα φαντάσματα που επισκέπτεται όταν χάνει τις αισθήσεις του στον πάτο της τάφρου.

(Σχόλιο: Αυτό το μοτίφ εμφανίζεται στα 3 κεφάλαια που αφορούν το κάστρο. Με το που παρατάει το κάστρο, ο Σκρούτζ χάνει ένα ακόμα μοτίφ που συμβολίζει την οικογενειακή κληρονομιά.)

 

 

3.1.2. Περιπέτειες στην Δύση

 

Τα κεφάλαια που εξελίσσονται στην Δύση (και μερικά ακόμη) παρουσιάζουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά με ουέστερν:

 

1)      Ο σιδηρόδρομος και ο τηλέγραφος αποτελούν στοιχεία της αφήγησης.

2)      Διαμάχη μεταξύ ραντσέρη και ζωοκλέπτη.

3)      Ιστορία εκδίκησης. Παρόλο που "Ο Τρόμος του Τράνσβααλ" εξελίσσεται στην Ν. Αφρική, αποτελεί και αυτή ένα ουέστερν. Ο Χρυσοκούκης είναι ένας κοινός απατεώνας όπως παρουσιάζονται αυτοί στα ουέστερν.

4)      Τα ουέστερν συνδυάζουν την ιστορία με τον μύθο για να ανακεφαλαιώσουν τον θρύλο του Αμερικάνικου Ουέστ, ειδικά αυτά που δείχνουν την εποποιία της Άγριας Δύσης. Αυτά τα κεφάλαια δείχνουν το πως εξελίσσεται η παραμεθόριος και μαζί της, ο Σκρούτζ.

5)      Η έμφαση βρίσκεται στον φανταστικό χαρακτήρα, ενώ η εξέλιξη της κοινωνίας μένει στο παρασκήνια. Αυτή η «αφανής ιστορικότητα" ανυψώνει τον μύθο του χαρακτήρα.

6)      Η κωδικοποίηση πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων των ΗΠΑ, που εκθειάζουν άμεσα ή έμμεσα την αμερικάνικη ιστορία. Παρουσιάζεται με την επαφή με την παραμεθόριο και τις συνθήκες της. Συνοδεύεται με το ιδεολογικό πρόσταγμα της προόδου. Στον Βίο, ο χαρακτήρας του Ρούζβελτ εκπροσωπεί την προοδευτική εξέλιξη των ΗΠΑ.

7)      Το στοιχείο του ανδρισμού. Αποτυπώνεται στον Σκρούτζ και στον Ρούζβελτ.

8)      Υπάρχουν άλλα στοιχεία ουέστερν άσχετα με την παραμεθόριο. Η διαμάχη μεταξύ του Ουέστ και τον εκσυγχρονισμό, οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, η εκδίκηση, η προκατάληψη και η αρπαγή της γης.

 

Σε όλα τα ‘δυτικά’ κεφάλαια, οι προσπάθειες του Σκρούτζ καταλήγουν σε αποτυχία.

 

Το "Μεγάλο Ταξίδι στους Αντίποδες" είναι επίσης ουέστερν. Δίνει έμφαση στην μοίρα και την προκαθορισμένη, αδιάκοπη εξέλιξη της ζωής. Ταυτόχρονα, υποστηρίζει πώς είμαστε δημιουργοί της ίδιας μας της ‘τύχης’ και ερμηνεύτες των ίδιων μας των οραμάτων.

 

(Σχόλιο: Αυτή η αντίθεση παρουσιάζεται και στον Νέο Αφέντη του Πύργου των Μακ Ντάκ. Παρόλο που η ιστορία της ζωής του Σκρούτζ είναι ήδη προδιαγεγραμμένη, κυριολεκτικά, σε ένα βιβλίο, οι πρόγονοι του Σκρούτζ αλλάζουν ηθελημένα την ροή της ιστορίας. Αυτή η παράδοξη στάση του Ρόσα ως προς τον ντετερμινισμό αποτελεί ένα μοτίφ από μόνο του).

 

3.1.3 Από φτωχός τυχοδιώκτης σε πλούσιο γαιοκτήμονα

 

Ο Βασιλιάς του Κλοντάικ αποτελεί ένα “turning point” στην ιστορία. Για πρώτη φορά, το τελευταίο καρέ αναφέρει «The Beginning” αντί για “The End”.

 

Κατά την ‘επική’ σκηνή οπού ο Σκρούτζ καταστρέφει το ποταμόπλοιο του Γλίτσα, η αφήγηση γίνεται εξωτερική και αναδρομική. Τα σέπια χρώματα θυμίζουν μια παλιά ταινία, ενώ οι οπτικές γωνίες της ‘κάμερας’ μοιάζουν με ντοκυμαντέρ. Ο Σκρούτζ δεν εμφανίζεται μέχρι το τέλος αυτής της αφήγησης, οπότε και τα χρώματα γυρνάνε σταδιακά στο κανονικό τους.

 

(Σχόλιο: Η περιγραφή των γεγονότων δεν ακολουθεί την υποκειμενική οπτική του Σκρούτζ. Αντικειμενοποιεί τον χαρακτήρα του Σκρούτζ και τα γεγονότα και κάνει τον Σκρούτζ να μοιάζει με δύναμη της φύσης. Αυτό γίνεται και κυριολεκτικά, καθώς η καταστροφή του ποταμόπλοιου εξηγείται ως φυσικό φαινώμενο.)

 

Δίνεται έμφαση οτι σε αυτό το σημείο ο Σκρούτζ έγινε θρύλος.

 

Όπως το «Βασιλειάς του Κλοντάικ» ήταν το τέλος των ημερών της φτώχειας, έτσι και το «Ένας Κροίσος στα Ζοφερά Βάθη» αποτελεί ένα τέλος εποχής. Ο Σκρούτζ τώρα εκτιμά το μέλλον πιο πολύ από την παράδοση. (Σχόλιο: Όπως και το μοτίφ με τα οικογενειακά κειμήλια έχει φθίνει σταδιακά κατά την εξέλιξη της ιστορίας).

 

Ο Σκρούτζ φεύγει από την Σκωτία για να κυνηγήσει το μέλλον, και κυριολεκτικά παίρνει μαζί του την γενιά του. Ο θάνατος του Φέργκους κάνει την μετάβαση ανάμεσα στις γενιές πιο απτή.

 

Στον "Μεγιστάνα της Καλισότα", η Ματίλντα εκφράζει μεταφορικά την αποδοκιμασία της για τις πράξεις του Σκρούτζ με το να μαζέψει και να αποθηκεύσει το άλμπουμ με τις φωτογραφίες.

 

Το τελευταίο καρέ λέει «To be concluded” αντί για “To be continued” αναμένοντας το τέλος της ιστορίας.

 

Στο «Πιο Πλούσιο Παπί του Κόσμου» (τελευταίο κεφάλαιο) η αφήγηση των επικαίρων προσδίδει μια αίσθηση για κάτι που «έχει περάσει, κάτι που έγινε στο παρελθόν και έμεινε ανευ νοήματος στην παρωχημένη του κατάσταση». Σε μια προσπάθεια να δείξει στα ανίψια του για περί τίνος πρόκειται η ζωή του, ο Σκρούτζ τους πηγαίνει στο Θησαυροφυλάκιο.

 

(Σχόλιο: Τα δύο παραπάνω στοιχεία συνδυάζονται με την προσπάθεια του Ρόσα να δώσει αξία και νόημα μέσα από το τελευταίο κεφάλαιο στον υπόλοιπο Βίο).

 

Αυτή ήταν η υποενότητα 3.1, τώρα με περιμένει η 3.2...