Η κατοχική Αθήνα με την πένα των σκιτσογράφων [Τζουμερκιώτη Κατερίνα, Έθνος, 10/10/2016]

[ramirez]

Ένας Γερμανός ψυχολόγος, που έρχεται στην Αθήνα, μη μπορώντας να κατανοήσει την ψυχολογία των Ελλήνων που αντιστέκονται στους ναζί. Ένας γέρος, πρώην μέλος της οργάνωσης ΟΠΛΑ, που περιγράφει σε έναν δημοσιογράφο το πώς σκότωσε Έλληνες προδότες. Ένας πατέρας, που έχασε τον γιο του από Γερμανούς και βρίσκει τη δύναμη να συγχωρήσει τους γείτονές του, που δεν τον έσωσαν γιατί φοβήθηκαν.

 

Κεντρικό πρόσωπο στο σκίτσο του Δημήτρη Καμένου ένας Γερμανός ψυχολόγος

 

Πρόκειται για μερικές από τις 15 πραγματικές ή φανταστικές ιστορίες από την Αθήνα της Κατοχής, της Αντίστασης και της Απελευθέρωσης, που διηγούνται μέσα από κόμικς κορυφαίοι δημιουργοί. Τα έργα θα παρουσιαστούν στο κοινό από σήμερα και μέχρι το τέλος Οκτωβρίου, στην έκθεση «Ένα γλυκό ξημέρωμα. Ιστορίες κόμικς για την Κατοχική Αθήνα», που θα στεγαστεί στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» στην Αθήνα, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «12 Οκτωβρίου - Η Αθήνα Ελεύθερη». «Με τις εκδηλώσεις έχουμε δύο στόχους. Ο πρώτος είναι να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον των πολιτών για την Ιστορία. Δεύτερον, να γιορτάσουμε την Απελευθέρωση της Αθήνας, ένα πολύ σημαντικό γεγονός, που το έχουμε παραμελήσει», εξηγεί ο ιστορικός Μενέλαος Χαραλαμπίδης, που είναι και ο ένας από τους επιμελητές των εκδηλώσεων.

 

 

Οι εκδηλώσεις έχουν στόχο να φέρουν το κοινό σε επαφή με την επιστημονική έρευνα. «Η διδακτορική μου διατριβή αφορούσε την Κατοχή και την Αντίσταση στην Αθήνα. Το 2012 ξεκίνησα με τη διοργάνωση περιπάτων σε περιοχές της Αθήνας που συνδέονται με σημαντικά γεγονότα εκείνης της περιόδου. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν τεράστια. Πέρυσι, για πρώτη φορά, διοργανώθηκαν εκδηλώσεις, ενώ φέτος φιλοδοξούμε να έχουν μεγαλύτερη κλίμακα, ενώ έχουμε εντάξει ένα σύνολο δράσεων», επισημαίνει.

 

 

Υλικό

 

Σκίτσο του Γιώργου Γούση για την εκτέλεση των 200 στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής

 

Μία από αυτές τις δράσεις είναι και η έκθεση κόμικς. Ο ιστορικός δούλεψε στενά με τους δημιουργούς, παρέχοντάς τους υλικό για να στηρίξουν το έργο τους, ενώ διοργανώθηκαν workshops για την προετοιμασία της έκθεσης. «Οι Γερμανοί απαγόρευαν τις κάμερες. Συνεπώς, υπάρχουν λίγα βίντεο μερικών δευτερολέπτων, καθώς και σκόρπιες φωτογραφίες που αφορούσαν κυρίως οικογενειακές στιγμές», λέει από την πλευρά του ο επιμελητής της έκθεσης Γιάννης Κουκουλάς. «Ανταλλάξαμε απόψεις, τους δώσαμε αρχεία, φωτογραφίες και στοιχεία τεκμηρίωσης. Αφού κάναμε την προεργασία, καταστάλαξαν στο θέμα τους. Κάποιες ιστορίες είναι πραγματικές, ενώ κάποιες άλλες αποτελούν μυθοπλασία, που στηρίζεται όμως σε πραγματικά γεγονότα. Όμως το ενδιαφέρον και στις δύο πλευρές, είναι το υποκειμενικό στοιχείο των δημιουργών, ακόμη και στις πραγματικές ιστορίες», σημειώνει.

 

Σύμφωνα με τον κ. Κουκουλά, η έκθεση είναι εναρμονισμένη στο πλαίσιο των εκδηλώσεων, ενώ ένας από τους στόχους της είναι «να αποδείξουμε ότι τα κόμικς, ως μορφή τέχνης, είναι αντάξια της σημαντικότητας του γεγονότος. Αυτό ήταν ακόμη και για εμάς ερώτημα, αλλά νομίζω ότι η απάντηση είναι καταφατική». Η αποτύπωση της σύγχρονης Ιστορίας σε κόμικς ήταν ένα δύσκολο εγχείρημα για τους δημιουργούς. «Η σύγχρονη Ιστορία θεωρείται από πολλούς ταμπού, καθώς θίγονται δύσκολα ζητήματα που άπτονται της πολιτικής και της ιδεολογίας. Υπάρχει ένας φόβος να προσεγγίζουμε τέτοια θέματα», λέει από την πλευρά του ο Soloup, γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς που μετέχει στην έκθεση. Ο ίδιος δηλώνει πολύ ικανοποιημένος με το «υψηλό επίπεδο της έκθεσης», ενώ εστίασε την εργασία του στην αναζήτηση ισορροπιών, ανάμεσα στην τότε εποχή και στο σήμερα.

 

 

Αναζήτηση στοιχείων

 

Νεκρός από τις σφαίρες των ναζί. Από τον Πέτρο Χριστούλια

 

Ο Πέτρος Ζερβός κάνει λόγο για μια «ενδιαφέρουσα έκθεση, που αφορά μια κρίσιμη περίοδο της Ελλάδας. Οι πληγές είναι ακόμη ανοιχτές». Το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετώπισε ήταν η αναζήτηση στοιχείων, πώς ήταν η Αθήνα εκείνη την εποχή. «Η ιστορική έρευνα έχει αναδείξει πληθώρα στοιχείων και πληροφοριών. Κάποια από αυτά απουσιάζουν από μία αμιγώς επιστημονική παρουσίαση. Όμως, αποτελούν χρήσιμο υλικό για μία καλλιτεχνική δημιουργία. Εκεί θέλαμε να δείξουμε πώς λειτουργούσε η πόλη, πώς ήταν η ζωή για παράδειγμα στην Πανεπιστημίου ή στο Κολωνάκι. Υπέφεραν όλοι; Υπήρχαν κάποιοι που διασκέδαζαν;», σημειώνει ο κ. Χαραλαμπίδης.

 

«Τα κόμικς βοηθούν να συζητηθεί η περίοδος της Κατοχής με έναν τρόπο που δεν είναι κλασικός. Δεν θέλαμε να περιγράψουμε ούτε την ηρωική αντίσταση, ούτε τη στερεοτυπική εικόνα. Θέλαμε να δείξουμε καθημερινές ιστορίες ανθρώπων που ζούσαν στην πόλη, με εικόνες που αντικατοπτρίζουν το ιστορικό κλίμα και τις κοινωνικές καταβολές», λέει από την πλευρά του ο Γιώργος Φαραζής.

 

 

Ο διερμηνέας και οι δύο αεροπόροι

 

Ιστορία Soloup

 

Το ανθρώπινο πρόσωπο δύο Γερμανών αεροπόρων, του Σουλτς και του Σαχτ, παρουσιάζει ο Soloup, που διηγείται μια πραγματική ιστορία με αφηγητή τον πατέρα του. «Ο παππούς μου γνώριζε γερμανικά και τον είχαν επιτάξει ως διερμηνεία. Γνώρισε τους δύο 20χρονους στρατιωτικούς το 1942, στο φρουραρχείο του Ασπροπύργου. Παρά τον φόβο τους, χαλάρωσαν με τον παππού μου και του έλεγαν ότι ήταν ενάντια στον πόλεμο. Μάλιστα, φοβόντουσαν ότι θα χάσουν τη ζωή τους πέφτοντας με το αεροπλάνο. Αργότερα μάθαμε ότι οι φόβοι τους επαληθεύθηκαν κι ότι έτσι έχασαν τη ζωή τους», περιγράφει ο δημιουργός του κόμικ. Σύμφωνα με τον Soloup, στο επίκεντρο της ιστορίας βρίσκονται οι προκαταλήψεις. «Στην αρχή, οι Γερμανοί έχουν τη μορφή γάτας, παραπέμποντας στο "Μάους" του Σπίγκελμαν, όπου εμφανίζονται άγριοι και κακοί. Όμως, ουσιαστικά, πίσω από αυτήν την κυρίαρχη εικόνα, ήταν δύο αεροπόροι, με ανθρώπινο πρόσωπο, που κι αυτοί έπεσαν θύματα του πολέμου», εξηγεί, προσθέτοντας «δεν είναι όλα άσπρο ή μαύρο. Έχουν πολλές αποχρώσεις».

 

 

Η ανατίναξη των γραφείων

 

Ιστορία Πέτρου Ζερβού

 

Στις 20 Σεπτεμβρίου 1942, στη συμβολή των οδών Πατησίων και Γλάδστωνος, μέλη της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΕΑΝ, ανατίναξαν τα γραφεία της ΕΣΠΟ, που συνεργαζόταν με τους Γερμανούς για να στρατολογήσει Έλληνες στην εκστρατεία κατά της ΕΣΣΔ. Η κορυφαία αυτή αντιστασιακή πράξη, με πρωταγωνίστρια τη νεαρή δασκάλα Ιουλία Μπίμπα που ανέλαβε να μεταφέρει τη βόμβα, βρίσκεται στο επίκεντρο του κόμικ που δημιούργησε ο Πέτρος Ζερβός. «Μου έκανε εντύπωση το θάρρος της και ο ηρωισμός της. Μάλιστα την τιμώρησαν πιο αυστηρά από τους υπόλοιπους, καθώς την καταδίκασαν δις εις θάνατον και την εκτέλεσαν με αποκεφαλισμό στη Γερμανία», λέει ο κ. Ζερβός. Ο ίδιος γνώριζε την ιστορία από φοιτητής του Πολυτεχνείου, περνώντας συνεχώς από το σημείο της ανατίναξης. «Πολλοί απ' όσους μετείχαν, εκτελέστηκαν. Έμαθα για την ιστορία μέσα από τις αφηγήσεις όσων επιβίωσαν. Όμως το μεγάλο πρόβλημα ήταν να βρω στοιχεία για την εικόνα της Αθήνας εκείνη την εποχή», σημειώνει.

 

 

Η πόρνη και η παγίδα στον αξιωματικό

 

Ιστορία Γιώργου Φαραζή

 

«Η ιστορία μου είναι μυθοπλαστική. Αφορά το πώς η εμπειρία του πολέμου ανέτρεψε τη ζωή ανθρώπων που έκαναν τα πάντα για να επιβιώσουν. Τέτοιου είδους εμπειρίες ανατρέπουν κοινωνικά standards. Πολλές γυναίκες αναγκάστηκαν να στραφούν στην πορνεία», επισημαίνει ο Γιώργος Φαραζής. Το κόμικ του αφορά την ιστορία μιας πόρνης που για να επιβιώσει προσέγγισε έναν μαυραγορίτη με μεγάλη ισχύ και μαζί επισκέπτονται στέκια μαυραγοριτών Γερμανών πρακτόρων και αξιωματικών. Παρά την κοινωνική της κατρακύλα, τον οδηγεί σε μπλόκο ανταρτών, που τον εκτελούν. «Είναι στην ουσία μια ιστορία ενός κομματιού της κοινωνίας που επέλεξε να βάλει ένα ανάχωμα στην κοινωνική κατρακύλα», εξηγεί ο δημιουργός. «Τοποθέτησα τα στέκια σε πραγματικά σημεία, αφού κάναμε ταυτοποίηση με τον Μ. Χαραλαμπίδη. Το στέκι των μαυραγοριτών βρίσκεται στη Στοά του Βιβλίου, ενώ το μπλόκο στην αρχή της Πανεπιστημίου. Προσπάθησα να είμαι όσο πιο κοντά στις πραγματικές αναφορές», σημειώνει.

 

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

Επεξεργασία Οκτωβρίου 22, 2016 από ramirez