Τα κόμικς που άλλαξαν τα κόμικς [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 14/02/2016]

[leonidio]

Τα κόμικς που άλλαξαν τα κόμικς

 

Στην «Επιστροφή του Σκοτεινού Ιππότη», ο Batman είναι περισσότερο «σκοτεινός» και λιγότερο «ιππότης»

 

Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς

 

Είναι πολύ συνηθισμένο να αναφερόμαστε σε έργα τέχνης του παρελθόντος χαρακτηρίζοντάς τα «ιστορικά» ή «ορόσημα», συχνά με μια δόση υπερβολής. Για τον χώρο των κόμικς, όμως, το 1986 ήταν μια χρονιά που, χωρίς καμιά υπερβολή, σημαδεύτηκε ανεξίτηλα από την κυκλοφορία δύο ανεπανάληπτων τίτλων. Που με τη σειρά τους επηρέασαν καθοριστικά το μέλλον της ένατης τέχνης

 

Ακριβώς πριν από τριάντα χρόνια, τον Φεβρουάριο του 1986, ένας από τους εκατοντάδες τίτλους των μηνιαίων, υπερηρωικών comic books που κυκλοφόρησαν ήταν το πρώτο τεύχος μιας ακόμη εκδοχής του Batman.

 

Το όνομά του δεν τον ξεχώριζε από τον σωρό των ατέλειωτων, συχνά τυποποιημένων περιπετειών με macho αυτόκλητους χαρακτήρες που επιδίδονται σε πράξεις αυτοθυσίας: The Dark Knight Returns.

 

Το περιεχόμενό του, ωστόσο, ήταν για τα δεδομένα της εποχής επαναστατικό.

 

Στους «Watchmen», η δράση της υπερηρωικής ομάδας όχι μόνο δεν αποσοβεί την καταστροφή αλλά σε μεγάλο βαθμό την προκαλεί

 

Ο Batman του Frank Miller διέφερε πολύ από αυτό που οι αναγνώστες των κόμικς είχαν συνηθίσει. Δεν ήταν ο αειθαλής, γενναίος και πάντα ετοιμοπόλεμος, μυώδης και πολυμήχανος διώκτης του εγκλήματος.

 

Ηταν ένας ψυχικά κατεστραμμένος πενηνταπεντάρης, αποσυρμένος από τα εγκόσμια σε μια Gotham που λυμαίνονταν οι κακοποιοί και οι διεφθαρμένοι πολιτικοί.

 

Οι αναγνώστες, που αν και ώς τότε είχαν διαβάσει αρκετές υπερηρωικές παρωδίες και ορισμένες «βλάσφημες» εκδοχές των «αρχέγονων» μύθων, δεν είχαν έρθει αντιμέτωποι, σε έναν, κατά τα άλλα, mainstream τίτλο, με την παρακμή του ειδώλου τους, με το ρυτιδιασμένο του πρόσωπο, με τα αραιωμένα και άσπρα του μαλλιά, με τον εύθραυστο ψυχικό του κόσμο.

 

Και παράλληλα, με μια ιστορία αποδόμησης όλων των πρωταγωνιστών της: με τον Superman να παίζει τον ρόλο του λακέ και του πειθήνιου οργάνου του Αμερικανού προέδρου και την Catwoman-Selina Kyle να είναι προαγωγός και ιδιοκτήτρια πολυτελούς πορνείου που πλασάρει κορίτσια-συνοδούς σε αριστοκράτες.

 

Επιπλέον, οι βίαιες μάχες ακόμα και ανάμεσα στον Batman και τον Superman, η απόλυτη παράνοια του Joker, το ξεμπρόστιασμα της υποκρισίας των media, τα πολιτικά συμφέροντα, η ωμή αστυνομική βία, οι συμμορίες των νεοναζιστών σε κόντρα με τη φασίζουσα κυβέρνηση (του Ρόναλντ Ρέιγκαν) συνέθεταν ένα σκηνικό πρωτόγνωρο στους μύστες του υπερηρωικού είδους.

 

Η σχετική ασφάλεια του καθιερωμένου happy end έδινε τη θέση της σε πιο σύνθετες ερμηνείες, τα μανιχαϊστικά δίπολα ανάμεσα στο καλό και το κακό αποφορτίζονταν ή άλλαζαν πολικότητες, η αμφισημία του νοήματος κυριαρχούσε επί της προκάτ και νομοτελειακής υπερίσχυσης του αδέκαστου πρωταγωνιστή με τον οποίο όφειλες να ταυτιστείς.

 

Η κηδεία του πρώτου νεκρού vigilante στους «Watchmen» γίνεται αφορμή για να σχολιαστεί η φθαρτή και ευάλωτή τους φύση, σε ένα βιβλίο που αμφισβητεί και υποσκάπτει όλα τα υπερηρωικά στερεότυπα

 

Αν, όμως, στο The Dark Knight Returns, ο πρωταγωνιστής Batman και ο άσπονδος φίλος (ή μισητός εχθρός Superman αποκάλυπταν μια αθέατη, ώς τότε, δυνητική πτυχή του χαρακτήρα τους, λίγους μήνες αργότερα μια ολόκληρη ομάδα γκρέμιζε με πάταγο τα θέσφατα και τις παραδόσεις δεκαετιών.

 

Οι Watchmen των Alan Moore-Dave Gibbons τοποθετούσαν νέα όρια στο υπερηρωικό είδος ή, καλύτερα, καταργούσαν τα όρια.

 

Σε μια εναλλακτική εκδοχή της μεταπολεμικής Ιστορίας και μεσούντος του συνεχιζόμενου ψυχρού πολέμου, οι ΗΠΑ με πρόεδρο τον, ουδέποτε παραιτηθέντα, Ρίτσαρντ Νίξον ετοιμάζονται για το πυρηνικό ολοκαύτωμα σε μια ισορροπία τρόμου με τη Σοβιετική Ενωση για το ποιος θα πατήσει πρώτος το κουμπί.

 

Και οι υπερήρωες άνθρωποι είναι...

 

Πέντε αμφιλεγόμενα πρόσωπα αναλαμβάνουν δράση: ένας μοναχικός τιμωρός που ενδιαφέρεται μόνο για την επιβολή των δικών του ηθικών αξιών (Rorschach), ένας πανέξυπνος ραδιούργος δισεκατομμυριούχος (Ozymandias), ένας απογοητευμένος και αποσυρμένος μεσήλικας με αστεία στολή κουκουβάγιας (Nite Owl), ένας μπλαζέ γίγαντας που πράγματι μπορεί να σώσει την κατάσταση αλλά επιλέγει να αυτοεξοριστεί στον Αρη και να κοιτά αφ’ υψηλού τα προβλήματα της ανθρωπότητας (Dr. Manhattan) και η ερωμένη του, μια γυναίκα-κομπάρσος με μικρές δυνατότητες (Silk Spectre), θορυβημένοι από τη δολοφονία ενός αμοραλιστή, κυνικού και στυγνού δολοφόνου και μέλους παραστρατιωτικών οργανώσεων (Comedian), συνασπίζονται υπό καθεστώς παρανομίας καθώς η υπερηρωική δραστηριότητα είναι διά νόμου απαγορευμένη.

 

 

Ομως είναι τόσο επιρρεπείς στα ανθρώπινα λάθη και κατακυριευμένοι από τα πάθη τους, τις εμμονές τους, τις φιλοδοξίες τους και τον ανταγωνισμό τους με αποτέλεσμα όχι μόνο να μη λειτουργούν ως σωτήρες αλλά, αντιθέτως, να προκαλούν το δημόσιο αίσθημα και να γίνονται η αιτία για ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα.

 

«Who Watches the Watchmen?», αναρωτιούνται απεγνωσμένα οι Νεοϋορκέζοι και σε ένα flashback φωνάζουν στον Comedian: «Αποκαλείς τον εαυτό σου “κωμικό”; Είσαι γουρούνι και βιαστής». Κι όταν αυτός επιμένει ότι θα «προστατεύσουμε την κοινωνία για όσο χρειαστεί», ο Nite Owl τού απαντά: «Προστασία; Και από ποιον ακριβώς την προστατεύουμε;».

 

Τόσο το The Dark Knight Returns (τέσσερα τεύχη) όσο και οι Watchmen (δώδεκα τεύχη) σημείωσαν μεγάλη επιτυχία που έγινε ακόμα μεγαλύτερη στα χρόνια που ακολούθησαν όταν κυκλοφόρησαν ως ενιαίοι τόμοι, καταφέρνοντας να μπουν στα ράφια γενικών βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών, προσελκύοντας ενήλικο κοινό.

 

 

Στο επίκεντρό τους βρισκόταν η απομυθοποίηση των υπερηρώων και η διαλεκτική αναψηλάφηση της φύσης και του ρόλου τους.

 

Η απόδοσή τους ως ευάλωτων και φθαρτών προσώπων με ανθρώπινες ατέλειες που υποπίπτουν σε λάθη ήταν ένας ακόμη κρίκος στην αλυσίδα της αμφισβήτησης των «ιερών τοτέμ» του παρελθόντος.

 

Αυτή η τάση γενικεύτηκε και εξαπλώθηκε στις τρεις τελευταίες δεκαετίες. Οι υπερήρωες δεν είναι πια οι ίδιοι.

 

Και οι ιστορίες τους δεν είναι, κατά μέσο όρο, τόσο «ασπρόμαυρες» και προβλέψιμες.

 

Γι’ αυτό και είναι ακόμα ενδιαφέρουσες. Γιατί αφορούν όχι μόνο «θεούς» και «ήρωες» αλλά και ανθρώπους.

 

Πηγή