Η δημοκρατία χτίζεται συνεχώς, δίχως τελειωμό [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 13/9/2015]

[leonidio]

«Η δημοκρατία χτίζεται συνεχώς, δίχως τελειωμό»

 

Οι δημιουργοί της «Δημοκρατίας» επέμειναν στην πιστότητα των απεικονίσεών τους με τεκμηρίωση και επιστημονική έρευνα χωρίς να λείπει το χιούμορ

 

Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς

 

Στις 15 Σεπτεμβρίου «γιορτάζεται» παγκοσμίως η Διεθνής Ημέρα Δημοκρατίας. Θα ακουστούν, ως συνήθως, διακηρύξεις κενές περιεχομένου και μεγάλα λόγια χωρίς πρακτική αξία.

 

Οι Αβραάμ Κάουα, Αλέκος Παπαδάτος και Annie Di Donna προτίμησαν να «μιλήσουν» για τη δημοκρατία με την καλλιτεχνική γλώσσα ενός έργου κόμικς. Τοποθέτησαν την πλοκή στην ελληνική αρχαιότητα και δημιούργησαν μια συναρπαστική ιστορία.

 

Ο συγγραφέας Αβραάμ Κάουα μιλά στην «Εφ.Συν.» για τη «Δημοκρατία», που κυκλοφορεί την ερχόμενη Τρίτη στις ΗΠΑ (εκδόσεις Bloomsburry) και τον Οκτώβριο στην Ελλάδα (εκδόσεις Ικαρος)

 

Το κόμικ «Δημοκρατία» των Αβραάμ Κάουα, Αλέκος Παπαδάτος και Annie Di Donna

 

• Ποιες ήταν οι αιτίες που σας ώθησαν στη συγγραφή ενός σεναρίου κόμικς με την έννοια της δημοκρατίας στο επίκεντρό του;

 

Βασική αιτία για μένα ήταν το πάθος που μου μετέδωσε για το εγχείρημα ο Αλέκος Παπαδάτος. Αυτός συνέλαβε την ιστορία, με τη βασική της πλοκή και τους κύριους χαρακτήρες της, πολύ πριν με προσεγγίσει για το σενάριο. Είχε εμπνευστεί, όπως μου είπε, από την επιθυμία του να κάνει μια ιστορία ιδεών και πολιτικής, ένα ιστορικό μυθιστόρημα για τον Κλεισθένη και τις μεταρρυθμίσεις του σε μορφή κόμικς.

 

Η ενασχόλησή του με το θέμα προέκυψε μάλιστα από μια απρόσμενη πηγή –την έρευνα που έκανε για να βοηθήσει την κόρη του για μια σχολική της εργασία πάνω στον Κλεισθένη. Ο Αλέκος μού διηγήθηκε την ιστορία, μου έδειξε την έρευνα που ήδη είχε κάνει και ειλικρινά τη βρήκα συναρπαστική.

 

Εξίσου σημαντικός παράγοντας για μένα στάθηκε η προσέγγισή του στα γεγονότα: ήταν ισορροπημένη, πολύπλευρη και δίχως ίχνος της πατριδοκαπηλίας που δυστυχώς ελλοχεύει σε τέτοια θέματα. Δήλωσα αμέσως «παρών».

 

•Το έργο σας διαδραματίζεται κατά την αρχαιότητα. Πόσους και ποιους παραλληλισμούς οφείλει να κάνει ο αναγνώστης του βιβλίου σας με τη σύγχρονη πραγματικότητα;

 

Απολύτως κανέναν, τουλάχιστον αν εμμείνουμε στο «οφείλει». Είναι φανερό, ναι, ότι τα ιστορικά μυθιστορήματα μιλούν για το παρελθόν όσο οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας μιλούν για το μέλλον.

 

Εμείς όμως δίνουμε στους αναγνώστες μας μια ιστορία, κι αν είναι καλή, τότε αναφέρεται με κάποιο τρόπο στην ανθρώπινη κατάσταση. Αυτή η κατάσταση, πιστεύω, παραμένει αναλλοίωτη, τότε όπως και τώρα.

 

 

• Η αρχαία Ελλάδα έχει χρησιμοποιηθεί πολλάκις ως ασφαλές αποκούμπι των σύγχρονων συγγραφέων όταν επιθυμούν να μιλήσουν για το σήμερα αλλά διστάζουν να πουν τα πράγματα με το όνομά τους. Το δικό σας βιβλίο τι ακριβώς επιδιώκει;

 

Οσο απίθανο κι αν φαίνεται σε όσους διαβάζουν το βιβλίο, δεν ξεκινήσαμε με πρόθεση να κάνουμε μια αλληγορία, αλλά να διηγηθούμε αυτά που συνέβησαν τότε. Το «σημερινό» που φέραμε στην ιστορία είναι η αντίληψή μας, η κοσμοθεωρία μας.

 

Σίγουρα θεωρούμε σημαντικό να μιλήσουμε για τη δημοκρατία σε μια εποχή όπου τόσα πράγματα σχετικά μ' αυτήν ελήφθησαν ως δεδομένα, με τόσο καταστροφικά αποτελέσματα. Αντί όμως για ένα στείρο κήρυγμα, αυτό που βρήκαμε πιο ενδιαφέρον όταν φτιάχναμε την ιστορία ήταν το πόσο λίγα πράγματα έχουν αλλάξει από τότε.

 

Δεν αλλάξαμε τίποτα από τα γεγονότα, απλώς τα επισημάναμε και αφήνουμε τους αναγνώστες να βγάλουν τα συμπεράσματά τους.

 

• Η δημοκρατία στη χώρα μας και στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια δεν θα έλεγε κανείς ότι διάγει λαμπρές μέρες. Η αντιπροσώπευση ισχυρίζονται πολλοί ότι έχει εξαντλήσει τα όριά της. Ποια η θέση σας;

 

Ξέρετε, το να μιλάμε για λαμπρές μέρες της δημοκρατίας έχει τους κινδύνους του. Είναι μια ρεαλιστική εκτίμηση αυτή; Είναι μήπως νοσταλγία για μέρες που είτε δεν ζήσαμε οι ίδιοι ή λάμπουν με την αίγλη των αναμνήσεων; Για μένα τουλάχιστον, η δημοκρατία είναι ένα όνειρο, με ό,τι καλό και κακό συνεπάγεται αυτό.

 

Το κακό με τα όνειρα είναι ότι δεν εφάπτονται με την πραγματικότητα. Το καλό είναι ότι μας δίνουν κάτι να πιστεύουμε, κάτι που μας ωθεί να συνεχίσουμε προς αυτό. Τα πράγματα πάντα είναι άσχημα για τη δημοκρατία, σε όλες τις εποχές. Οι απειλές εναντίον της είναι μέρος της υπόστασής της.

 

Ζώντας σήμερα, ναι, φυσικά, τα πράγματα φαίνεται να έχουν φτάσει στο απροχώρητο. Ομως πάντα υπάρχουν και χειρότερα, όπως διαπίστωσαν με τρόμο όσοι παραπονιούνταν στα τέλη της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης, και πάντα υπάρχουν και ανέλπιστα καλύτερα, όπως διαπίστωσαν όσοι πίστευαν, μέχρι το 1989, ότι το Τείχος του Βερολίνου δεν θα έπεφτε ποτέ.

 

Σε οποιαδήποτε χώρα, εδώ, στην Ευρώπη ή στον κόσμο οι πολίτες μιας δημοκρατίας μπορούν να κάνουν μόνο ένα πράγμα: να δρουν ανθρώπινα και συνειδητοποιημένα, έχοντας πάντα κατά νου ότι η δημοκρατία δεν υπάρχει απλά, σίγουρη και αμετάβλητη, αλλά χτίζεται συνεχώς, δίχως τελειωμό.

 

Για την καθιέρωση της δημοκρατίας απαιτήθηκαν επαναστατικές αλλαγές. Και φυσικά, χύθηκε αίμα

 

• Πόσο πιο εύκολο ή πιο δύσκολο ήταν να μιλήσετε για τη δημοκρατία με όχημα τον αρχαίο κόσμο αξιοποιώντας τη γλώσσα των κόμικς;

 

Είναι πάντα δύσκολο να μιλάς για τη δημοκρατία. Το ότι το κάναμε μέσα από μια ιστορία μάς απελευθέρωσε από τον φόβο της «στεγνής» ανάλυσης, άρα μας διευκόλυνε πολύ. Σε όλα τα μέσα, εννοείται, το δύσκολο είναι να εκφράσεις τις ιδέες σου, να πεις κάτι που αξίζει και να το πεις καλά.

 

Τα κόμικς, το δικό μας μέσο, είναι ταινίες με απέραντο προϋπολογισμό, έχουν δυνατότητες για μοντάζ, παύσεις και επαναλήψεις καλύτερες κι από το πιο σύγχρονο blu ray player. Δεν φημίζονται για την ικανότητά τους να εκφράζουν ιδέες, αλλά αυτή η αντίληψη επικρατεί και για τα χαϊκού και είναι τελείως λανθασμένη. Αν κάναμε τη δουλειά μας σωστά ή όχι, αυτό εξαρτάται από εμάς, όχι από το μέσο.

 

• Μέχρι σήμερα μας είχατε συνηθίσει σε θεωρητικές μελέτες για τον πολιτισμό και τη συγγραφή βιβλίων φαντασίας και τρόμου. Πώς συνδέεται το νέο έργο σας με το πρότερο;

 

Ολες οι ιστορίες για μένα είναι ιστορίες φαντασίας. Εκτός από βιβλιοφάγος και φαν των κόμικς, είμαι και σινεφίλ, και πέρα από τα είδη που αναφέρατε, κάποιες από τις αγαπημένες μου ταινίες είναι αστυνομικά, μιούζικαλ, γουέστερν, screwball κωμωδίες και ιστορικά έπη. Το ότι δεν έτυχε να δημοσιεύσω κάτι σε αυτό το στιλ ώς τώρα είναι απλώς σύμπτωση.

 

Από την άλλη, μην ξεχνάτε ότι το στοιχείο του φανταστικού ήταν κυρίαρχο στην αρχαία Ελλάδα μέσω των μύθων και των θεών. Ας πούμε πως η «Δημοκρατία» δεν θα απογοητεύσει όσους με ξέρουν από τα άλλα μου βιβλία.

 

 

• Πώς προέκυψε και πώς εξελίχθηκε η συνεργασία σας με τον έμπειρο σχεδιαστή Αλέκο Παπαδάτο; Με ποια μεθοδολογία προχώρησε αυτό το πολυετές και φιλόδοξο εγχείρημά σας;

 

Ο Αλέκος με προσέγγισε με τη βασική ιστορία και σύλληψη της «Δημοκρατίας». Είχαμε γνωριστεί μέσω του Απόστολου Δοξιάδη, όταν τέλειωναν το Logicomix και μου ζήτησαν να το διαβάσω και να συμμετάσχω στην παρουσίασή του στο κοινό, και ο Απόστολος έριξε την ιδέα να συνεργαστούμε.

 

Οσο για τη μέθοδο στην τρέλα μας, πρώτα επεξεργαστήκαμε εξαντλητικά την πλοκή και τους χαρακτήρες, κατόπιν έκανα το σενάριο μιας ενότητας, κάναμε βελτιώσεις και αλλαγές και μετά ο Αλέκος σχεδίαζε ενώ εγώ προχωρούσα στο επόμενο κομμάτι. Το σενάριο πήρε γύρω στον ενάμιση χρόνο, το σχέδιο γύρω στα δυο-τρία, αλλά όλα δουλεύονταν ξανά και ξανά ώς το τέλος.

 

• Ολο και περισσότεροι αναγνώστες στην Ελλάδα και διεθνώς αναγνωρίζουν την αφηγηματική και εικαστική αξία των κόμικς. Για τους υπόλοιπους που παραμένουν δύσπιστοι ποια είναι τα επιχειρήματά σας;

 

Δεν μπορείς να τους πείσεις όλους. Για την ακρίβεια, ποτέ δεν μπόρεσα να πείσω κανέναν για οτιδήποτε αν αυτό το άτομο δεν είχε διάθεση να πειστεί. Η αναγνώριση των κόμικς γίνεται από ανθρώπους ανοιχτούς σε κάτι διαφορετικό. Στους υπόλοιπους εύχομαι καληνύχτα και καλή τύχη.

 

• Ως πολιτισμικός αναλυτής αλλά και ως συγγραφέας, σεναριογράφος και αναγνώστης πώς βλέπετε την εξέλιξη των κόμικς στη χώρα μας;

 

Στην Ελλάδα, έχουμε μια «σκηνή» των κόμικς, αντί μια «βιομηχανία» (ή έστω μια βιοτεχνία) όπως σε άλλες χώρες. Εχουμε ταλαντούχους δημιουργούς, αλλά δεν έχουμε μεγάλη ποικιλία σε αφηγηματικά είδη, ούτε κάποιο σαφή διαχωρισμό μεταξύ «εναλλακτικών» και «mainstream» προσεγγίσεων.

 

Αυτά, συν το μικρό μέγεθος του αναγνωστικού κοινού, κατευθύνουν άλλους σε έναν ιδιόμορφο απομονωτισμό και άλλους στην αναζήτηση της πολυπόθητης διεθνούς καριέρας. Δεν βλέπω να αλλάζει κάτι σ' αυτό όσο βυθιζόμαστε στην κρίση, πιστεύω όμως ότι πρέπει να είμαστε φιλόδοξοι, να πασχίζουμε πάντα για καλύτερες ιστορίες. Οι καλές ιστορίες είναι η βάση για όλα τα άλλα.

 

Ποιος είναι

 

 

Ο Αβραάμ Κάουα γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι συγγραφέας της μελέτης «Εικονικά βλέμματα» (2002) και της συλλογής διηγημάτων «Τι τραγουδούσαν οι Σειρήνες» (2004), καθώς και των μυθιστορημάτων «Το ασήμι που ουρλιάζει» (2009), «Νεκρό δέρμα» (2011) και «Ο προσκεκλημένος» (2014).

 

Πηγή

Μια ακόμα συνέντευξη των δημιουργών μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

ΥΓ Η αγγλική έκδοση του κόμικ μπορεί ήδη να βρεθεί σε κάποια κεντρικά βιβλιοπωλεία.