Ο ψυχίατρος που «ξεσκέπασε» τα κόμικς [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 24/08/2014]

[DJO]

24/08/14

Ο ψυχίατρος που «ξεσκέπασε» τα κόμικς

 

Το 1954 οι Αμερικανοί πληροφορήθηκαν ότι η ανάγνωση ενός, μη εγκεκριμένου από τις αρχές, κόμικς είναι αρκετή για να μετατρέψει ένα παιδί σε αιμοσταγή εγκληματία, σε κλέφτη, σε δολοφόνο. Και το πίστεψαν. Υπεύθυνος ήταν ένας ψυχίατρος. Που σήμερα λοιδορείται όσο λίγοι, αλλά τότε έγινε ο λαϊκός ήρωας που ξεσκέπασε τα κόμικς….

 

 

Κείμενα: Γιάννης Κουκουλάς

 

Πριν από ακριβώς εξήντα χρόνια κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ ένα βιβλίο που έμελλε να αλλάξει την ιστορία των κόμικς. Το «The Seduction of the Innocent» (Η Αποπλάνηση των Αθώων) του Γερμανοαμερικανού ψυχιάτρου Fredrick Wertham ήταν μια στρατευμένη, υποτίθεται διεξοδική, έρευνα για τις βλαβερές συνέπειες των κόμικς στα παιδιά. Λίγο-πολύ ο Wertham, με παραποιημένα στοιχεία και αυθαίρετα συμπεράσματα, κατηγορούσε τα κόμικς ως υπεύθυνα σχεδόν για κάθε περίπτωση παιδικής και νεανικής παραβατικότητας. Με την αμερικανική κοινή γνώμη να παρακολουθεί θορυβημένη τα αντιεπιστημονικά παραληρήματα του Wertham, ενεργοποιήθηκαν διάφοροι αμερικανικοί κρατικοί οργανισμοί με σκοπό να προστατεύσουν τα παιδιά από τον επικίνδυνο δρόμο στον οποίο τα οδηγούσαν τα κόμικς. Ως αντίδραση αυτοπροστασίας και κατ’ επέκταση αυτολογοκρισίας, οι Αμερικανοί εκδότες θέσπισαν την Comics Code Authority, που προέβη σε μια σειρά αυστηρών συστάσεων προς όσους εμπλέκονταν με τη δημιουργία, την έκδοση και την πώληση των κόμικς. Για πολλά χρόνια, τα κόμικς έγιναν άνευρα, ο φόβος και ο τρόμος έδωσαν τη θέση τους σε παιδικά αναγνώσματα, το σεξ αντικαταστάθηκε από γλυκερά ρομάντζα, οι γυναικείοι χαρακτήρες φόρεσαν μακριές φούστες και φαρδιά πουλόβερ, οι αστυνομικοί κέρδιζαν κάθε μάχη. Ολα αυτά, όμως, είναι αρκετά γνωστά. Λιγότερο γνωστές είναι οι προσπάθειες των τελευταίων, ειδικότερα, ετών να επανέλθει στην επιφάνεια το έργο του Wertham. Οχι, όμως, για να εξυμνηθεί, αλλά για τον ακριβώς αντίθετο λόγο: για να λοιδορηθεί ώστε να μην επαναληφθεί και να μη βρει ποτέ ξανά ευήκοα ώτα μια τόσο ισοπεδωτική και ψευδοεπιστημονική απόπειρα εύρεσης εξιλαστήριων θυμάτων.
 

 

 

Πολλά βιβλία έχουν γραφτεί εσχάτως με θέμα τους αυτό το κυνήγι μαγισσών με θύματα τους δημιουργούς και τους εκδότες κόμικς, με σημαντικότερο ίσως το «The Ten-Cent Plague» του David Hajdu με υπότιτλο «Ο Μεγάλος τρόμος από τα κόμικς και πώς άλλαξε την Αμερική». Ο Haidju καταγράφει όλα τα γεγονότα που οδήγησαν στον λογοκριτικό εξαναγκασμό αλλά ταυτόχρονα μεταφέρει και τις αρκετές αντισυστημικές κινήσεις καλλιτεχνών που ξεγλίστρησαν από το ζοφερό αυτό κλίμα. Από την άλλη, πολλές είναι οι παρωδίες κόμικς αλλά και οι εκθέσεις, συζητήσεις, συνέδρια που καταπιάνονται με τη σκοτεινή αυτή εποχή για να ερευνήσουν και να καυτηριάσουν τη μαζική υστερία ενάντια στα κόμικς. Μια εποχή που μπορεί να φαίνεται πια τόσο μακρινή αλλά οι καταστάσεις που τη χαρακτήρισαν δεν επιτρέπουν τον εφησυχασμό.

 

 

 

[deadneighbours]

Νομιζω ότι τα πραγματα δεν αλλαζουν και σωστα ειπα ο djo ότι τα πραγματα είναι τα ιδια λιγο πολύ και σημερα,αλλα νομιζω ότι δεν είναι εκει το θεμα.Σε σκοτεινούς καιρους παντα θα υπαρχει καποιος που θα αναδυθει στην επιφανεια και θα σπρωξει τα πραγματα και τις καταστασεις σε ένα σημειο ώστε και οι δυο πλευρες να επωφελειθουν από αυτην την κατασταση.Μπορει να φανηκε ότι τα κομικς εκεινης τις εποχης δεχθηκαν πληγμα από τον εν λογο ψυχιατρο αλλα αφου καταλάγιασε η καταιγιδα πηραν τα πανω του ακομα ποιο πολύ και πουλησαν ακομα περισσοτερο όπως εγινε και ευρεια γνωστος αυτος ο ψυχίατρος.Παντα σε τέτοιες καταστασεις ο κοσμος τρεχει να ενταχθεί σε καποιο στρατοπεδο και αυτό είναι το λαθος,ολα γινονται για την φιμωση της συνηδεισης των ανθρωπων.

[falconara90]

Δεν είναι έτσι απλά τα πράγματα. Ο συγκεκριμένος από μια απάτη (γιατί περί αυτού πρόκειται) έγινε διάσημος, πράγμα που είναι μεγάλο αμάρτημα. Επίσης, τα κόμικς δέχτηκαν ένα πλήγμα, όταν ήταν ακόμα στο ξεκίνημα τους, από το οποίο δεν έχουν ακόμα αναρρώσει. Αν δεν ήταν τα δικαστήρια και οι διωγμοί της δεκαετίας του '50, ο κόσμος θα είχε δεχτεί ότι τα κόμικς είναι ένα μέσο όπως η τηλεόραση και το ραδιόφωνο, και όχι ένα προϊόν που απευθύνεται σε παιδιά. Έχουμε 2014 και η συντριπτική πλεοψηφία του κόσμου αυτό θεωρεί ότι είναι τα κόμικς. Και σε μεγάλο ποσοστό για αυτή τη κατάσταση ευθύνεται ο συγκεκριμένος απατεώνας!

[x for xepeta]

Κάποια στιγμή ζήτησε μια έμμεση συγνώμη για την καταστροφή που έφερε στη βιομηχανία, και στον αποπροσανατολισμό της ρίζας των προβλημάτων των νέων. Πολύ έμμεσα όμως.

[deadneighbours]

Δεν υπαρχει χαμενος και νικητης.Τα κομικς από μονα τους,οπως και άλλες μορφες τεχνης εχουν μια δυναμικη και μια επειρια μεσο της εικονας και του κειμενου,δεν χρειαζονται ειδικες αναλυσεις και θεωριες γιατι για όλα μιλαει η εικονα.Οι ανθρωποι είναι αυτοι που δημιουργουν τα στρατόπεδα και κατηγοριοποιουν τα κομικς.Αυτος ο ψυχίατρος αν δεν ηταν προετοιμασμενο το εδαφος,οι συγκυριες και να το πω ετσι η χαμηλη αυτοπεποιηθηση των σχεδιαστων εκεινης της εποχης ,η δειλια τους ποιο καλα ,δεν θα τον ηξερε κανεις.Σημειοτεον ότι εβγαλε μονο αυτό το βιβλιο δεν ξερω καποιοι ποιο ενημερωμένοι μπορει να ξερουν καλυτερα.Και γιατι αφου εγινε ολος αυτος ο πολεμος και ηρθαν τα πανω κατω,βγηκε και ζητησε συγνωμη?ποιοι είναι αυτοι που του αλλαξαν γνωμη και και επανεφεραν τα κομικς στην αρχικη τους αιγλη?ο κοσμος η οι καταστασεις και το μαρκετιν της εποχης?καποια στιγμη στο μελλον θα γινει κατι αντιστοιχο,αν δεν γινεται τωρα.

[falconara90]

Δε μπορώ να δω τα πράγματα τόσο απλά, όσο τα λες. Αν κατάλαβα καλά, λες ότι δε φταίει τόσο ο γιατρός όσο οι συνθήκες της εποχής; Γιατί αν αυτό εννοείς, τότε διαφωνώ κάθετα. Σε κάθε χρονική περίοδο υπάρχουν οι συνθήκες για να γίνουν πολλά. Αυτό δε σημαίνει ότι ο δημιουργός μιας κατάστασης απαλλάσεται των κατηγοριών ή έχει ελαφρυντικά. Το αντίθετο μάλιστα γιατί αυτό δείχνει εκμετάλλευση. Ο συγκεκριμένος εκμεταλλεύτηκε μια εποχή που η κοινωνία έψαχνε εχθρούς παντού και ήταν ανίδεη για να τους εντοπίσει και στόχευσε ένα ευάλωτο και νέο μέσο το οποίο σε πολλές περιπτώσεις δεν είχε φωνή για να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

[deadneighbours]

Ισα ισα τα πραγματα ηταν ακραια εκεινη την εποχη,σε πολλους τομοις της κοινωνιας,ο ρατσισμος υπηρχε παντου και η κοινωνια στρεφοταν προς τον συντηρητισμο.Δεν τα βλεπω απλα τα πραγματα,αλλα θελω να πω ότι αμα κοιτάξεις πισω από την κουρτινα θα καταλάβεις ότι κατι παιζεται,δεν είναι τα πραγματα όπως φαινονται και πολλες φορες ο φοβος στην συγκεκριμενη περιπτωση στα κομικς και στο θεμα τους,λειτουργει θετικα,δεν παιζει ρολο αν η θεματολογια των κομικς εκεινης της εποχης είναι κακη η καλη η αυτος ο συγκεκριμένος ανθρωπος τα πολεμάει,το θεμα είναι ο τροπος που θες να περασεις τις ιδεες προς κάθε κατευθυνση,ολα είναι μια αλληλουχια και στο κατω κατω και σημερα υπαρχουν ποιο ακραια κομικς από εκεινη την εποχη αλλα εχουν την θεση τους απλος δεν τα πολεμάει κανεις.Δεν παιζει ρολο αν είναι βιαια η τρομου η αυτος ο ανθρωπος είναι συντηρητηκος,παιζει ρολο πως θα το περασουν στο κοινο τους και οι δυο πλευρες,δεν το αφηνουν να υπαρχει απλος και να αποφασισει ο κοσμος για αυτό.

[x for xepeta]

Πάντως δεν ξύπνησε ένα πρωί και είπε "σήμερα θα καταστρέψω τα κόμικς". Έκανε έρευνες, μίλησε με κρατούμενους, και σε ερώτησή του τι διάβαζαν κατά καιρούς του απαντούσαν "κόμικς". Κατόπιν έκανε και κάτι συλλογισμούς, πρόχειρους στις μέρες μας, αρκετά τεκμηριωμένους στην εποχή του, ότι τελικά αυτά φταίνε. Αλλάζουν οι επιστήμες, οι βάσεις τους, οι απαιτήσεις των απαντήσεων.