Νέο ελληνικό φανζίν [ Παππά Μαρία, Γκρέκα #4, 06/2014 ]

[DJO]

Το πρώτο μέρος του 21σέλιδου αφιερώματος του Γκρέκα για την Ελληνική φανζινική σκηνή, στον απόηχο του CCA '14:
 

 

 

>>> Φανζινονέα <<<

>>> 2^ο μέρος <<<

Επεξεργασία Οκτωβρίου 21, 2014 από leonidio

[Strativarious]

Η ηλεκτρονική μορφή του, δημοσιεύθηκε σήμερα 13/10/2014, λίγο διαφορετική..

 

Νέο ελληνικό φανζίν

Η άνοδος των αυτοεκδόσεων και οι νέοι Έλληνες δημιουργοί που αποκτούν όλο και μεγαλύτερο κοινό. Το μέλλον είναι εδώ.

 

 

Η ιστορία του ελληνικού φανζίν ξεκινάει πολύ παλιά, επίσημα από τη δεκαετία του ’40, αλλά είναι τόσο πολλές οι θεματικές, με ακόμα περισσότερες κυκλοφορίες, που είναι χαοτική η καταγραφή τους. Συνέχεια κυκλοφορούσαν –και κυκλοφορούν ασταμάτητα– φανζίν που έχουν ποικίλα θέματα: από τα εικαστικά, την ποίηση, τη μουσική μέχρι τον weird κινηματογράφο και τα κόμικς. Υπάρχει ένα site αφιερωμένο σε αυτά, το www.fanzines.gr, που μαζεύει και ταξινομεί κάθε φανζίν που έχει κυκλοφορήσει ποτέ στην Ελλάδα, όσοι επισκέφτηκαν το πρόσφατο Comicdom, όμως, έχουν μια αρκετά σαφή εικόνα για το πώς έχει εξελιχθεί η κατάσταση του φανζίν, κυρίως αυτού που αφορά τα κόμικς.

 

Τo φανζίν είναι ένα μικρό, ερασιτεχνικό, εξειδικευμένο περιοδικό που γίνεται από φαν του κάθε είδους, οι οποίοι γράφουν για μία θεματική. Συνήθως δεν είναι κανονική έκδοση. Δεν έχει σταθερή ημερομηνία κυκλοφορίας. Βγαίνει σε ελάχιστα αντίτυπα και τις περισσότερες φορές φτιάχνεται με μοναδική επένδυση την αγάπη του δημιουργού του για το συγκεκριμένο αντικείμενο.

 

Στο φετινό Φεστιβάλ Comicdom οι αυτοεκδόσεις του τρίτου ορόφου ήταν το section με τη μεγαλύτερη συμμετοχή. Σε μια μεγάλη αίθουσα γεμάτη θρανία υπήρχαν ένα σωρό παιδιά που παρουσίαζαν τα μικρά ή μεγαλύτερα βιβλιαράκια με κόμικς και σχέδια που είχαν φτιάξει μόνοι τους και τριγύρω τους κόσμος κάθε ηλικίας που τα θαύμαζε. Συλλέκτες που αγόραζαν, έφηβοι που είχαν έρθει για συμπαράσταση στους φίλους τους, περίεργοι περαστικοί που ξεφύλλιζαν τα βιβλιαράκια. Το εντυπωσιακό ήταν οι ηλικίες των δημιουργών που ξεκινούσαν από 11 χρονών!

 

Οι εκδόσεις αυτές δεν έχουν άρθρα ή συνεντεύξεις αλλά πρωτότυπα έργα και οι ίδιοι οι δημιουργοί τους προτιμούν να τις ονομάζουν «αυτοεκδόσεις κόμικς». «Αυτοέκδοση κόμικ είναι μια αυτοχρηματοδοτούμενη ανεπίσημη έκδοση, δηλαδή δεν υπάρχει από πίσω μία νόμιμα συστηθείσα εκδοτική εταιρεία» εξηγεί ένα από τα παιδιά στη συνέντευξή του, αλλά αυτό ήταν πάντα και τα φανζίν.

 

 

Ο Μάνος Γκανάς, που είναι ο υπεύθυνος για την οργάνωση των αυτοεκδόσεων του Comicdom και ιδιοκτήτης των Εκδόσεων του Κάμπου, κάνει πιο συγκεκριμένο τον διαχωρισμό: «Φανζίν ήταν το Comicdom πριν γίνει φεστιβάλ και πόρταλ. Πρωτοκυκλοφόρησε το 1996 και είχε άρθρα, παρουσιάσεις, συνεντεύξεις κ.λπ. Πιο παλιά ήταν το “Comicmania”, το “Comiczein” και πιο πρόσφατα το “Μικρός Σερίφης Magazine”».

 

Ο Μάνος μαζεύει κόμικς από πολύ μικρός. Τα φανζίν τα ανακάλυψε τυχαία, όταν επισκέφτηκε ένα κομιξάδικο στη Θεσσαλονίκη, και ο έρωτας ήταν κεραυνοβόλος. «Αντίθετα με τα σημερινά παιδιά, εμείς διαβάζαμε πιο πολλά ευρωπαϊκά κόμικς. Θυμάμαι ότι κάθε μήνα υπήρχε η “Βαβέλ” στο σπίτι και κυρίως ενήλικα κόμικς. Μεγάλωσα στη Λάρισα και για πολύ καιρό νόμιζα πως μόνο εγώ διάβαζα κόμικς στην επαρχία. Δεν είχα φίλους και ήμουν nerd φάση. Τότε, αν ήσουν μεγαλύτερος από έφηβος και διάβαζες κόμικς, άκουγες “Μαλάκα, 20 χρονών και διαβάζεις κόμικς, άντε να βρεις καμιά γκόμενα”».

 

Η επίσκεψή μου στη Σπηλιά των Κόμικς στη Θεσσαλονίκη ήταν για μένα αποκάλυψη. Υπήρχε ένα σταντ με φανζινάκια που τότε δεν ήξερα καν τι ήταν. Και κάπως έτσι ξεκίνησα να μαζεύω. Μετά αποφάσισα να αρχίσω να κάνω συνεντεύξεις και πήγα στον Λάζαρο Ζήκο επειδή μου άρεσε πιο πολύ το underground. Από μικρός διάβαζα γαλλοβελγικά κόμικς και λατινοαμερικάνικα, παρόλο που ξεκίνησαν από τον Ντόναλντ. Όλοι διαβάζαμε Μίκυ Μάους. Για μένα ο Λάζαρος Ζήκος ήταν ένα ίνδαλμα, όπως και ο Κώστας Μανιατόπουλος. Προσέγγισα αυτά τα άτομα, ήπιαμε μερικούς καφέδες και με τον χρόνο γίναμε φίλοι. Και μια μέρα, πάνω στον καφέ, ο Λάζαρος μου πρότεινε να κάνω μια αυτοέκδοση, επειδή έβλεπε πως με συμπαθούσαν τα παιδιά που έφτιαχναν κόμικς. Για να με πείσει μου έδωσε ένα κόμικ και μου είπε: «Αυτό είναι η αρχή για τη συλλογή που θα κάνεις». Αυτό έγινε τον Μάρτιο, μπήκα στο τριπάκι της αυτοέκδοσης, μάζεψα δουλειά και τον Αύγουστο έβγαλα το πρώτο μου φανζίν.

 

Δυστυχώς, ο Λάζαρος δεν πρόλαβε να το δει γιατί έφυγε από τη ζωή. Ήταν όμως η αφορμή για να αγαπήσω αυτό που κάνω. Υπάρχει μια γοητεία σε όλο αυτό – τρέχω μόνος μου, γνωρίζω ανθρώπους, μιλάω, δένομαι μαζί τους, ψάχνω να βρω να τυπώσω… Δεν βγάζω λεφτά από τα έντυπα, έχω φτιάξει όμως κάτι σαν κολεκτίβα. Οι μισοί που συνεργάζομαι είναι φίλοι μου πια και οι άλλοι μισοί βρίσκουν μια ευκαιρία να δείξουν τη δουλειά τους. Η δική μου ματαιοδοξία μου γίνεται η αφορμή για να προβάλει ένα νέο παιδί τη δουλειά του». Οι διοργανωτές του Comicdom τον θεώρησαν τον πιο κατάλληλο άνθρωπο για να αναλάβει τις αυτοεκδόσεις. Το θεωρεί τιμή του που τον διάλεξαν.

 

 

«Τα παιδιά που ήθελαν να συμμετέχουν μου έστειλαν μέιλ και όταν τους είπα ότι ήταν τόσο πολλοί οι ενδιαφερόμενοι που μπορεί και να στριμώχνονταν δεν τους πείραξε καθόλου. Φέτος η λίστα είχε 70 άτομα, όταν όμως έφτασα στον χώρο ανακάλυψα ότι περίμεναν κι άλλα 20 παιδιά που δεν είχαν στείλει μέιλ αλλά ήθελαν να συμμετάσχουν. Επεκταθήκαμε και στους διαδρόμους, στριμώχτηκαν λίγο, αλλά χώρεσαν όλοι – 90 συμμετοχές! Και εκτός από πολλές ήταν και πολύ ωραίες. Είχαμε και συμμετοχές από την Ντέμπυ Σώλου αλλά και από τον Παπαμιχαλόπουλο, που είναι εικαστικός. Εκτός δηλαδή από τα πιτσιρίκια ή τους γνωστούς στον χώρο, ήρθαν άτομα που μου έδωσαν πολύ μεγάλη χαρά». Ο αριθμός των συμμετοχών αποτελεί φαινόμενο! Έρχονται άτομα από όλα τα μέρη της Ελλάδας αποκλειστικά για τις τρεις μέρες του φεστιβάλ.

 

«Τα πιτσιρίκια με βρίσκουν μέσω Facebook. Είναι ένα πολύ καλό εργαλείο. Ένα μεγάλο ποσοστό από όσους συμμετείχαν φέτος είχαν τη δική μου παρότρυνση να το κάνουν. Αυτό που μου αρέσει στα πιτσιρίκια είναι ότι έχουν αυτοπεποίθηση, απλώς θέλουν λίγο ψήσιμο. Πλέον έχουν την τεχνολογία στα χέρια τους και είναι πολύ βασικό αυτό, επειδή δεν χρειάζεται καν να πάνε σε τυπογραφείο. Παλιά ήταν πολύ δύσκολο να τυπώσεις μόνος σου. Τα σημερινά πιτσιρίκια έχουν αρχίδια. Δεν φοβούνται να εκτεθούν και να αγγίξουν πιο ακραία θεματική. Το 60% δεν γουστάρει mainstream θέματα και αυτό μου αρέσει. Η αναλογία μεταξύ αγοριών και κοριτσιών είναι 60-40 και η αισθητική μεταξύ των φύλων έχει ευδιάκριτη διαφορά. Στα αγόρια αρέσουν οι περιπέτειες, οι εκρήξεις, τα μπαμ-μπουμ. Τα κορίτσια έχουν μια πιο παραμυθένια αισθητική, αλλά υπάρχει και το αντίθετο. Υπάρχουν αγόρια που κάνουν πολύ παραμυθένια πράγματα και κορίτσια που κάνουν πολύ horror. Πρόσφατα, όμως, ανακάλυψα ότι οι γυναίκες στο μυαλό τους είναι πιο τολμηρές από τους άντρες, παρόλο που οι άντρες, γενικά, κάνουν πιο ωμά πράγματα.

 

Υπάρχει πλέον κόσμος που βλέπει τα φανζίν όπως τα βλέπαμε εμείς πριν από δέκα χρόνια και υπάρχουν νέοι δημιουργοί που γίνονται γνωστοί από φανζίν. Είναι πολύ σημαντικό για έναν δημιουργό να του παίρνεις συνέντευξη, παρόλο που δεν έχει κάνει τίποτα μεγάλο. Αυτό σημαίνει αναγνώριση για το έργο του. Είναι συγκινητικό να παίρνεις συνέντευξη από έναν πιτσιρίκο που έχει έρθει από τη Σπάρτη με το λεωφορείο, έχει τυπώσει τα φανζινάκια μόνος του και δεν ξέρει πού να μείνει στην Αθήνα. Υπήρχαν παιδιά στο Comicdom που έπαιρναν τηλέφωνο στις 11 το πρωί που άνοιγα και μου έλεγαν “Μάνο, σε παρακαλώ, επειδή έρχομαι με λεωφορείο από τη Θεσσαλονίκη και θα φτάσει στις 6, μη δώσεις τη θέση μου!”. Ένα πιτσιρίκος έγραφε στο Facebook: “Κάνω ό,τι υπηρεσία θέλετε για να πληρώσω το εισιτήριό μου για να πάω Αθήνα για το Comicdom”. Αυτό για μένα είναι πολύ σημαντικό. Υπήρχαν παιδάκια στους συμμετέχοντες που τα έφερναν οι μητέρες τους και μου έλεγαν να τα προσέχω. Αυτά τα παιδιά πρέπει να τα αγκαλιάσεις για να αγαπήσουν ακόμα πιο πολύ όλο αυτό. Δεν πρέπει να τα φοβίσεις. Δεν κατακρίνω ποτέ το έργο κάποιου. Μου αρέσει η προσπάθεια. Όλοι έχουν να δώσουν κάτι, επειδή η τέχνη άπτεται της αισθητικής του άλλου. Για κάθε έργο υπάρχουν 50 που μπορεί να μην τους αρέσει και άλλοι 50 που το θεωρούν αριστούργημα. Δεν υπάρχει κακή τέχνη. Δεν υπάρχει κακό και καλό βιβλίο. Υπάρχει το βιβλίο, άσχετα με το αν συμφωνείς με ορισμένα βιβλία ή όχι. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να αγκαλιάσουμε αυτά τα παιδιά και να τους πούμε “βγάλτε πράγματα”. Αν βγάλω τα πολύ μικρά, ο μέσος όρος ηλικίας είναι γύρω στα 20 με 23 και μετά υπάρχουν οι πιο αναγνωρισμένοι που είναι ταγμένοι στις αυτοεκδόσεις, ανεξάρτητα απ’ το αν έχουν μια καριέρα στην εικονογράφηση και στα κόμικς».

 

Πώς εξηγεί αυτή την άνοδο των αυτοεκδόσεων; «Ο εκδότης σήμερα δεν βγάζει εύκολα καινούργιο υλικό που δεν εμπιστεύεται απόλυτα. Πλέον έχει λεφτά για 2-3 νέα πράγματα. Επομένως, θα επενδύσει στον πιο σίγουρο και σε όποιον θεωρεί πιο μεγάλο ταλέντο. Οι υπόλοιποι ή πρέπει να μείνουν στην αφάνεια ή να κάνουν ένα βήμα μόνοι τους. Εκεί έρχονται οι αυτοεκδόσεις. Φυσικά και υπάρχουν εκδόσεις που υποστηρίζουν την ελληνική σκηνή. Πολλοί λένε ότι το Comicdom υποστηρίζει μόνο τα αμερικανικά κόμικς. Για μένα κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Μέσα στην εκδοτική Comicdom όλοι διαβάζουν αμερικανικά κόμικς, οι εκδόσεις τους όμως έχουν Έλληνες δημιουργούς.

 

 

Περιοδικά για κόμικς δεν υπάρχουν πλέον. Έβαλαν πρόσφατα ένα τετρασέλιδο στην “Εφημερίδα των Συντακτών”, το μόνο στον ελληνικό Τύπο. Όλα τα άλλα έχουν κλείσει. Αυτοεκδόσεις υπήρχαν πάντα. Στη συλλογή μου αυτήν τη στιγμή έχω γύρω στους 400 τίτλους, που σημαίνει ότι πρέπει να έχουν κυκλοφορήσει γύρω στα 1.000-1.100 φανζινάκια. Ο πιο παραγωγικός είναι ο Κώστας Μανιατόπουλος που έχει βγάλει γύρω στα 250-300 φανζίν. Είναι μια σκηνή μόνος του, όπως και ο Τάσος Ιταλός που έμενε στη Θεσσαλονίκη κι έχει χαθεί τώρα. Είναι σίγουρα κακό που δεν υπάρχει κανένα περιοδικό. Παλιά υπήρχαν πρότυπα περιοδικών: η “Κολούμπρα”, η “Μαμούθ Κόμικς” πριν γίνει εκδοτική και αρχίσει βγάζει τα Αστερίξ, η “Βαβέλ”, το “Παρά Πέντε”. Δεν ξέρω αν η κρίση σχετίζεται με το ότι δεν υπάρχει ούτε ένα περιοδικό για κόμικς – τα περιοδικά αυτά σταμάτησαν να βγαίνουν προ κρίσης. Το “9” της “Ελευθεροτυπίας” σταμάτησε να βγαίνει το 2010. Δεν ξέρω τι έγινε στην Αθήνα με τα περιοδικά. Θα ήθελα να υπάρχει ένα περιοδικό, το “Μωβ” π.χ., επειδή το Ίντερνετ είναι άλλο πράγμα. Έχω 2 terra με κόμικς στον σκληρό δίσκο μου και δεν έχω διαβάσει ούτε ένα. Για μένα είναι πλήγμα που δεν υπάρχει η “Βαβέλ”, επειδή τα σημερινά παιδιά μεγαλώνουν μόνο με manga και αμερικανικά κόμικς. Δεν γνωρίζουν ποιοι είναι βασικοί δημιουργοί. Τους λες Moebius και σε ρωτάνε “ποιο manga έκανε;”. Είναι κακό αυτό. Δεν εννοώ, φυσικά, ότι είναι κακά τα manga, αλλά είμαστε στην Ευρώπη και από ευρωπαϊκά κόμικς διαβάζουν μόνο Λούκι Λουκ και τίποτε άλλο. Έκλεισε και το Μίκυ Μάους, και αυτό μεγάλο πλήγμα επίσης. Ήταν πολύ ωραίο που υπήρχε στο περίπτερο και πήγαινε το παιδάκι να το αγοράσει για να διαβάσει. Τι θα γίνεται τώρα, άραγε, τα μεσημέρια του καλοκαιριού; Θα κουβαλάνε όλοι το X-box στις διακοπές για παίξουν την ώρα που κοιμούνται οι γονείς;

 

Φέτος υπήρχαν πάρα πολλά φανζίν, αλλά είχαν αδικαιολόγητες τιμές. Δεν λυπήθηκα τα λεφτά όμως, επειδή τα αγαπάω και θέλω να τα στηρίξω. Μου αρέσει το χαρτί, θέλω να τα βλέπω, να τα διαβάζω – είμαι και ματαιόδοξος, θέλω τα κρατάω. Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι μην πουν ότι σταματάνε να τυπώνουν και ότι βγαίνουν τα πάντα σε στικάκια. Ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία, αλλά δεν είναι και τόσο μακρινό. Εκεί θα κλονιστεί όλο μου το είναι. Θα πω ότι δεν υπάρχει λόγος να ζω. Το μόνο καλό της κρίσης είναι ότι ξεσκαρτάρεις. Βγαίνουν πολλά, αλλά διαλέγεις πια με πιο αυστηρά κριτήρια. Για πρώτη φορά ήρθαν στον τρίτο όροφο άτομα που προτίμησαν να μην πάρουν μια σάπια νόμιμη έκδοση αλλά να τα δώσουν σε ένα φανζίν που τους “μίλαγε” περισσότερο. Έχει αρχίσει να γίνει πιο σωστός καταμερισμός των χρημάτων και πουλάνε διαφορετικά πράγματα από παλιά. Πάντα μέσα στο κακό βγαίνει και κάτι καλό. Υπάρχουν τόσο πολλά ταλέντα που αν ήμουν μεγάλος εκδότης, θα έφτιαχνα μια πολύ όμορφη συλλογή με έργα τους, όπως τους αξίζει. Βέβαια, υπάρχουν κάποια μικροπροβλήματα στο σχέδιό τους, στην ιστορία τους και στο σενάριο, με το οποίο έχουμε ένα θέμα στην Ελλάδα. Είναι κοινή λογική στο εξωτερικό: για να φτιάξεις ένα κόμικ υπάρχει ο penciller, o inker, ο σεναριογράφος. Στην Ελλάδα είναι ένας και συμφέρει. Τα κάνει όλα. Και δεν πληρώνεται και καλά. Στο εξωτερικό είναι μια βιομηχανία. Στην Ελλάδα το κάνεις μόνο από αγάπη. Μπαίνεις μέσα με τα μπούνια επειδή το αγαπάς.

 

 

Νιώθω περήφανος που έτυχε να βρεθώ στην ανοδική τους πορεία. Μπορεί να φαίνεται ότι κινώ κάποια νήματα, αλλά στην πραγματικότητα έρχονται όλα προς το μέρος μου. Μόνος μου δεν μπορώ να κάνω τίποτα, απλώς έχω τον τίτλο του υπεύθυνου των αυτοεκδόσεων. Ο τρίτος όροφος φέτος “γάμησε”. Ήταν Κόπα Καμπάνα. Τα χρειαζόμαστε αυτά τα παιδιά γιατί έχουν μια δική τους αντίληψη για τον κόσμο γύρω τους. Και ξέρουν να αυτοσαρκάζονται. Το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσε να έχει η ανθρωπότητα είναι ο αυτοσαρκασμός και σεβασμός στον σαρκασμό του άλλου. Παλιά οι πολιτικοί είχαν περισσότερο χιούμορ, ήθελαν να τους σατιρίζουν. Τώρα αυτό έχει τελειώσει. Δεν έχουν χιούμορ πια και είναι αστοιχείωτοι».

 

Διάβασε τις συνεντεύξεις των παιδιών που συμμετείχαν εδώ.

 

Κείμενο: Μαρία Παππά