Γιάννης Καλαϊτζής: Το... «τρίτο πόδι» της Ελληνικής Γελοιογραφίας! [ Soloup, ΩΣ3 τ. 29, 3/2004 ]

[kikitsa]

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΛΑΪΤΖΗΣ

Το... «τρίτο πόδι» της Ελληνικής Γελοιογραφίας!!!

 

 

Από μια παλιά συνέντευξη του Καλαϊτζή στο «Περιοδικό» και στον Θ. Λάλα (τεύχος 53, Αύγουστος 1991), αντιγράφω... «Ήμουν τεσσάρων ή πέντε χρονών και σκίτσαρα μανιωδώς πιτσιρικάδες με κάτι τεράστια παπάρια. Τα ονόμαζα θυμάμαι "Το τρίτο Πόδι" (γέλια). Έφαγα όμως τόσο ξύλο που γρήγορα άλλαξα θέμα».

Ο Γιάννης Καλαϊτζής, μπορεί τότε να έφαγε ξύλο, όμως «θέμα» και διάθεση δεν άλλαξε. Συνεχίζει αμείωτα και αμετανόητα (ως προς τα σκίτσα), να μας προκαλεί καθημερινά με τις γελοιογραφίες του. Σκίτσα καυστικά, ανατρεπτικά και με πολύ-πολύ χιούμορ. Χιούμορ που γελάς και δεν μειδιάς. Σκίτσα που σου διαλύουν την νεφελοσκέπαστη επικαιρότητα γραβατιζούμενων παρουσιαστών ειδήσεων και σου αποκαλύπτουν, μέσα από λογοπαίγνια και παιγνιο-συνειρμούς, την «ωμή» πραγματικότητα: «Χάρβαλον μεν, ΥΠΕΧΩ ΔΕ», «Το υπουργείο από το Εξωτερικόν», «YES» (Γενικό επιτελείο Στρατού...), «ΧΑΑ, το θυλικό του ΧΑΟΥΣ», «Γιαννοκρατούμενη Δασκαλοκρατία», «2000 στα τέσσερα», «Στρατόπεδον Υλάρχου Τραγκαουνάκη» και τόσα- τόσα άλλα.

Ξεκινώντας από τις γειτονιές της Κοκκινιάς, (εκεί που ζωγράφιζε τα... τρίτα πόδια), ο Καλαϊτζής ασχολήθηκε με πολλά πράγματα, σχετικά και άσχετα, πριν αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στα σκίτσα: διαφημιστικά, μακέτες συσκευασίας, εικονογραφήσεις, εξώφυλλα βιβλίων, κινούμενα σχέδια, σκηνικά και κοστούμια για τον κινηματογράφο (κάπου σα να τον θυμάμαι και σ ένα ρολάκο σε ταινία του Βούλγαρη)...

Σκίτσα του δημοσίευσε για πρώτη φορά στην εφημερίδα «Αυγή» το 1961. Επίσης συνεργάστηκε με τους «Δρόμους της Ειρήνης», την «Πανσπουδαστική», το «Ντέφι», το «Αντί», το «Τέταρτο», τη «Βαβέλ», το «9» και φυσικά την «Ελευθεροτυπία» απ' όπου καθημερινά μας πετάει αδιάκοπα τις ασπρόμαυρες χιουμοριστικές μπόμπες του.

Ο Γιάννης Καλαϊτζής είναι πρωτοπόρος και ανατρεπτικός στη δουλειά του. Τόσο στην γελοιογραφία όσο και στα κόμικς. Και η δύναμή του σε κάποιο βαθμό, πρέπει να οφείλεται και σ' αυτόν ακριβώς τον αλληλο-δανεισμό, το αλληλο-μπόλιασμα στοιχείων μεταξύ των γελοιογραφιών και των κόμικς.

Στη γελοιογραφία, ο Καλαϊτζής με τον Γιάννη Ιωάννου, ήταν αυτοί που ουσιαστικά, μετά τη Χούντα, έφεραν μια εκρηκτική ανανέωση στον λόγο και την εικόνα της. Την «νέα πολιτική γελοιογραφία» όπως την αναφέρει ο ίδιος σε παλαιότερη συνέντευξή του στη Βαβέλ (τεύχος 193, 2000 μ.Χ). Έντονη κίνηση, «βιαστικές» γραμμές, μαύρες σκιές από χοντρό μαρκαδόρο, αφαιρετική προοπτική με επιλεκτικές περιγραφές αναγνώρισης σε χώρους και κτήρια, αλλά κυρίως ο πολιτικός Λόγος. Ένας Λόγος αριστερός, καυστικός, αποκαλυπτικός και καθόλου σπάνια, αυτοσαρκαστικός.

Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι και οι δύο σκιτσογράφοι στο ξεκίνημά τους, επηρεάστηκαν από τα ευρωπαϊκά ανατρεπτικά ρεύματα των κόμικς της εποχής και πλούτισαν δημιουργικά την δουλειά τους με αυτά.

Σήμερα, σε μια εποχή που οι «πολιτικές» αντοχές της κοινωνίας μοιάζουν εξαντλημένες και ο κυρίαρχος δημόσιος λόγος αρθρώνεται κουρασμένος και μπερδεμένος, βρίσκω τις γελοιογραφίες του Καλαϊτζή ιδιαίτερα κεφάτες, αποκαλυπτικές και ...αναρχικές. Δεν το βάζει κάτω ο μπαγάσας, δεν το βάζει. Συνεχίζει να φτιάχνει «τρίτα πόδια», τσιγκλώντας καθημερινά τις πεσμένες αντιστάσεις και τσιμπώντας σαν αλογόμυγα τη νυσταγμένη φοράδα του μυαλού μας. ’σε που πιστεύω ότι, ως ενοχλητική αλογόμυγα, έχει μπει ήδη σε πολλά ρουθούνια πολιτικών και όχι μόνο. (Διαβάσετε στο τέλος του αφιερώματος και τις ίδιες τις σκέψεις του Καλαϊτζή γι' αυτά τα πράγματα.)

Παρά την μακρόχρονη πορεία του Γιάννη, έχουν κυκλοφορήσει μόνο δύο συλλογές με γελοιογραφίες του. Και οι δυο πρόσφατα. Και οι δυο, άκρως πολιτικές και τολμηρές λόγω της γενικότερης πολιτικής συγκυρίας. Το «Γιαταλεφτά Νοέμβρη» (εκδόσεις Λιβάνη, 2002) και το «2000 στα 4» (’γρα, 2003). Συλλογές γελοιογραφιών με τα αντίστοιχα θέματα της δίκης της 17 Νοέμβρη και των Ολυμπιακών αγώνων, δημοσιευμένες στην Ελευθεροτυπία.

Στα κόμικς, εξ ίσου δυναμικός και πρωτοπόρος. Τα «συνειρμικά» κόμικς του στην «Αυγή» και στο περιοδικό «Τέταρτο» του Μάνου Χατζιδάκι, δεν έχουν εκτιμηθεί ή σχολιαστεί όσο θα έπρεπε. Ακόμα και σήμερα θα ήταν δύσκολο να γίνουν αποδεκτά από ένα ευρύτερο κοινό ή κάποιον εκδότη.

Η «Τσιγγάνικη Ορχήστρα» από την άλλη (εκδόσεις Πολύτυπο, 1984) οριοθετεί μια νέα αρχή για τα νεώτερα Ελληνικά κόμικς-άλμπουμ. Μια ημερήσια περιπλάνηση, μια μικρή «Οδύσσεια» σε μια σχεδόν συνηθισμένη μέρα στην Αθήνα του 1976. Σχέδιο συμπαγές και ολίγον τι... μεταμπαρόκ, κινηματογραφικά αφηγηματικό, με έντονα ισορροπημένο ασπρόμαυρο σκίτσο και τον ήρωά του τον Κώστα Φαρνατζή, να περιφέρεται στην μεταπολιτευτική Αθήνα με τον αέρα (και το τσιγάρο) ενός έκπτωτου Κόρτο Μαλτέζε.

Αργότερα, ακολουθούν τα δυο αδελφάκια . «Το Μαύρο Είδωλο της Αφροδίτης» (Ars Longa/Nemo, 1990) και ο «Τυφών» (ΚώΜΟΣ, 1997) «γυρισμένα» και τα δυο στην Σαντορίνη, στις 22 Μαΐου του 1707, αλλά σε διαφορετικές πλευρές του νησιού και τις δύο ιστορίες να εξελίσσονται ανεξάρτητες η μία από την άλλη. Ασπρόμαυρο σκίτσο εξ ίσου δυνατό αλλά πιο ελεύθερο από τη «Τσιγγάνικη Ορχήστρα», πολυάνρθωπο και στην περίπτωση του Τυφώνα, πολυγάιδουρο. Δυο οργιώδεις φανταστικές ιστορίες από την �ιστορική φαντασία του Καλαϊτζή.

Είπα «οργιώδεις». Έναν χαρακτηρισμό που θα κολλούσε εύκολα τόσο στις γελοιογραφίες, όσο και στις ιστορίες των κόμικς του. Πολλοί μάλιστα θα μπορούσαν να τις χαρακτηρίσουν «ακραίες», «χοντρές», «πληθωρικές» ή ακόμα και «υπερβολικές». Με τις τρέχουσες ισοπεδωτικές τάσεις της γλώσσας και την απουσία μνήμης στις λέξεις, ίσως πρόχειρα να περιγράφονται έτσι. Αν όμως δεις τον λόγο ύπαρξης, τις αφορμές, τα... «τρίτα πόδια», τις αναζητήσεις στη σκέψη και στα σκίτσα του Καλαϊτζή, απλά και ουσιαστικά θα μπορούσαμε να τις περιγράφαμε ως «διονυσιακές»...

 

 

Τα περιεχόμενα των σελίδων έχουν δημοσιευθεί σε τεύχη του περιοδικού ΩΣ3 γραμμένα από το SOLOUP .

[esperos]

Ευχαριστω συνταξιδιοτησα kikitsa για τις πληροφοριες.

Κανεις τι ζωη μου πιο ενδιαφερουσα.

Επεξεργασία Σεπτεμβρίου 22, 2007 από esperos

[kikitsa]

Προσπαθώ να σας προσφέρω ένα ταξίδι χωρίς φουρτούνες!!

 

Δηλαδή ό,τι αξιόλογο βρίσκω το μοιράζομαι μαζί σας!! :flower:

 

Συνταξιδιώτη esperos ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια!!

 

Στην υγειά μας!

Επεξεργασία Μαίου 27, 2007 από kikitsa

[Melandros]

και τρια βιβλια απο την συλλογη μου του απιστευτου Γ. Καλαϊτζή..

[rotagiatipino]

Παρουσίαση του καλλιτέχνη εδώ:

 

http://www.greekcomics.gr/forums/index.php?showtopic=20633