Αλή Ντίνο ένας ευγενής μπέης [ SOLOUP, ΩΣ3 τ.53, 3/2006 ]

[kikitsa]

Αλή Ντίνο

Ένας Ευγενής Μπέης

 

 

 

Ο Αλή Ντίνο (Μπέη) ή " Dino" όπως υπέγραφε τα σχέδιά του, είναι μια ξεχωριστή φιγούρα του Μεσοπολέμου. Σκιτσογράφος με καταγωγή Αλβανική και μουσουλμάνος στο θρήσκευμα, κατάφερε με ένα ιδιαίτερα λιτό σχέδιο, να κερδίσει όχι μόνο τους αναγνώστες της εποχής αλλά και την αγάπη όσων τον συνάντησαν. Ήταν κοσμοπολίτης κι ευγενής στις επιλογές του. Έτσι η ίδια του η ζωή, απαντάει ακόμα και σήμερα στην διάχυτη συμπάθεια όσων των «διάβαζαν» ή τον γνώριζαν, παρά την καταγωγή και το θρήσκευμα. (¨Έχουν σωθεί αρκετές εγκωμιαστικές αφηγήσεις συγχρόνων και νεώτερών του). Γεννήθηκε στην Πρέβεζα το 1891 μέσα σε μια οικογένεια αξιωματούχων της τουρκοκρατίας. Παππούς του ήταν ο Αμπιντίν Ντίνο πασάς που διετέλεσε Βαλής του αρχιπελάγους (διοικητής του Αιγαίου) επί Αβδουλή Χαμίτ. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στην Σορβόννη. Όταν επέστρεψε στην Ελλάδα , προσπάθησε να εφαρμόσει «επιτυχώς» την επιστήμη του, μιας κι εκλέχθηκε δυο φορές βουλευτής Πρέβεζας με το προοδευτικό κόμμα του Παπαναστασίου (6 Δεκεμβρίου1915 �30 Ιουνίου 1917). Όμως η υγιής «διαστροφή» του ταλέντου, τον έκανε κάποια στιγμή ν' αναρωτιέται «...τι κάμω, άμα μέσα στο ιερό περιβόλι, όπως το λένε, και γω ο ίδιος δεν ξέρω τι χρειάζομαι». Έ, μετά από τέτοια πολιτική αυτοκριτική, κατάντησε...σκιτσογράφος.

Δούλεψε σε αρκετά έντυπα, στον «Σατανά», στο «Φλιτ», στον «Φανό των Συντακτών», στον «Ελεύθερο Τύπο» του Καβαφάκη και κυρίως στην «Πρωία» όπου εργαζόταν μέχρι το απρόσμενο, πρόωρο τέλος του το 1938. Συμμετείχε ενεργά στους κύκλους των σκιτσογράφων της εποχής. Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της «Ένωσης Σκιτσογράφων» όπου διετέλεσε και πρόεδρος όπως επίσης και ταμίας της «Ένωσης Σωματείων Εικαστικών Τεχνών». Ήταν περισσότερο εκλεκτικός και λιγότερο παραγωγικός στη δουλειά του. Το στιλ του αν και χιουμοριστικό, δεν χρησιμοποιούσε τα εργαλεία της καρικατούρας . Επέλεγε ένα λιτό σκίτσο που πατούσε στις «ρεαλιστικές» γραμμές των εικονιζόμενων, αφήνοντας όμως μέσα από την περιγραφή και την στάση τους, να διαφεύγει μια περιπαικτική γελοιογραφική ειρωνεία. Του άρεσε να «κοιτάζει» μέσα από το σχέδιο, παγώνοντας τον χρόνο σε στιγμές, τονίζοντας ρόλους και κοινωνικές συμπεριφορές. Φαίνεται ότι τον ενδιέφερε περισσότερο ο «χαρακτήρας» των ανθρώπων παρά οι άνθρωποι μέσα στο εφήμερο πολιτικό γεγονός. Πράγμα που έκανε τη δουλειά του να είναι λιγότερο «πολιτική γελοιογραφία» και περισσότερο γελοιογραφική ηθογραφία. (Έχουν σωθεί αρκετά τέτοια σκίτσα με περιγραφές «Τσάμηδων» και Πρεβεζάνων όπως και επώνυμα πρόσωπα της «καλής κοινωνίας» των Αθηνών).

Η λιτότητα του σχεδίου του, έκαναν δικαιολογημένα τον Κώστα Μητρόπουλο να τον θεωρήσει «προάγγελο» της νεότερης γελοιογραφίας και «ανανεωτή » του γελοιογραφικού σχεδίου.

Σήμερα έχουν σωθεί ελάχιστα κομμάτια της δουλειάς του. Κάποια τέτοια αναδημοσίευσαν ο Δημήτρης Σαπρανίδης και ο Γήσης στα βιβλία τους. Όμως πραγματικό θησαυρό, αποτελεί η συλλογή της κόρης του Σαφέτ. Η αγάπη για τη δουλειά του πατέρα της κα η συνεργασία της με το δήμο Πρέβεζας, κατέληξαν το 1993 σε έναν πολύτιμο τόμο με σχεδόν το σύνολο των σωζόμενων έργων του. Αδημοσίευτα οικογενειακά σχέδια, εικονογραφήσεις, γελοιογραφίες και πρόχειρα σκίτσα σημειωματάριων μαζί με σχόλια και μνήμες ανθρώπων που τον γνώρισαν, το υλικό αυτό αποτελεί σήμερα την βιβλιογραφική κιβωτό του Αλή Ντίνο.

Με την πολύτιμη μεσολάβηση του Λειβαδίτη σκιτσοβοσκού Γιάννη Γερούλια, συνάντησα την Σαφέτ Ντίνο- Μαυρομμάτη στο σπίτι της στην Αθήνα. Ένα σπίτι γεμάτο από τα καδραρισμένα πρωτότυπα του «Dino». Η αγάπη της Σαφέτ για έναν ταλαντούχο πατέρα που σχεδόν δεν πρόλαβε να τον γνωρίσει, είναι αυτή που κράτησε ουσιαστικά τη μνήμη και τη δουλειά του Αλή Ντίνο ζωντανή μέχρι σήμερα.

Ακολουθούν αποσπάσματα της κουβέντας μας.

 

Κυρία Σαφέτ, βλέπω στο βιβλίο του δήμου Πρέβεζας ένα πολύ όμορφο σκίτσο που είσαστε εσείς με μια γατούλα.

Ναι, εκεί είμαι 7 χρονών. Ένα χρόνο πριν το θάνατό του.

 

Μιλήστε μας για την καταγωγή του Αλή Ντίνο Μπέη.

Κατ' αρχάς το όνομα του πατέρα μου είναι Αλή, και το επίθετο Ντίνο. Επειδή το «Μπέη» είναι τίτλος, εδώ και στην Πρέβεζα όλοι φώναζαν τον πατέρα μου «ο Μπέης, ο Μπέης»...Κακώς αναγράφεται Αλή Ντίνο Μπέης. Το «Μπέη» δεν έχει να κάνει με το όνομα.

 

Διάβαζα ότι παππούς του Αλί Ντίνο ήταν ο Αμπεντίν...

Αμπιντίν

 

Καταγωγή Αλβανική;

Τουρκαλβανοί.

 

Γεννημένοι όμως εδώ. Έτσι;

Ο πατέρας μου στην Πρέβεζα. Το πατρικό τους ήταν στους Σαγιάδες Θεσπρωτίας.. Εκεί υπάρχει και το κάστρο του Αμπιντίν, στην περιοχή Λιόψι.. Έμεναν εκεί.

 

Γι αυτό και το «Μπέη»;

Ναι είχαν μεγάλη περιουσία, τσιφλίκια. Και πολλά στην Πρέβεζα.

 

Ήταν στην ευρύτερη περιοχή που λέμε «Τσαμουριά»;

Είναι λίγο παρεξηγημένη λέξη η Τσαμουριά. ¨Εχει φορτιστεί πολιτικά αλλά έτσι λεγότανε .

 

Ζούσαν στην Πρέβεζα;

Μένανε στην Πρέβεζα αλλά ταξίδευαν ..Είχανε μια άλλη μεγάλη περιουσία στα �δανα Τουρκίας αλλά η οικογένεια εκινήτο περισσότερο στην Ευρώπη

 

Οπότε μεγάλωσε σε πλούσιο περιβάλλον. Επαφές με Παρίσι....

Παρίσι , Ελβετία, στην Κέρκυρα μένανε πολύ. Και μάλιστα δεν είχαν ποτέ δικά τους σπίτια. Νοικιάζανε. Μεγάλωσε λοιπόν Πρέβεζα και Αθήνα. Μετά πήγε Κωνσταντινούπολη, έκανε Γαλλικό γυμνάσιο εκεί-και βέβαια συγχρόνως μάθαινε και Τουρκικά- και από κει φεύγει για Παρίσι. Για σπουδές στη Σορβόννη. Μετά γυρίζει Αθήνα και δεν φεύγει ποτέ για Κωνσταντινούπολη

 

Βουλευτής πως κι έγινε; Ενδιαφερόταν για την πολιτική;

Δεν ξέρω πως προέκυψε. Δεν μπορώ να ξέρω, δεν το έχω συζητήσει με κανέναν.

 

Αυτό έγινε πριν γεννηθείτε;

Πολύ πριν. Αλλά απ' ότι διάβαζα κι εγώ στον Μελά (ΣΗΜ: κείμενα αναφορές που υπάρχουν στο βιβλίο του Αλί Ντίνο), ότι «δεν κατάλαβα ποτέ τι σημαίνει να είμαι μέσα στο περιβόλι του λαού». Απέξω μπορείς να βοηθήσεις πολύ περισσότερο παρά από μέσα.

 

Από πού ξεκίνησε ν' ασχολείται (με το σκίτσο); Από τη Γαλλία;

Κοιτάξτε, κατ 'αρχήν υπάρχει «φλέβα» στην οικογένεια. Όλοι λίγο πολύ ζωγράφιζαν, ασχολούνταν με κινηματογράφο...

 

Υπήρχαν αδέλφια;

Ναι, ήταν τέσσερα αδέλφια και μια αδελφή. Ο μικρότερος απ' όλους, πέθανε τελευταία. Ζούσε στο Παρίσι και ήταν ζωγράφος. Λεγόταν Αμπιντίν. Του παππού του το όνομα.

Έχετε μνήμες από τους φίλους του, τα επαγγελματικά του..

Καθόλου. Έ, ήξερα τους φίλους του, ερχόταν στο σπίτι ο ΣΟΦΟ ο Αντωνιάδης...

 

Με πολιτική γελοιογραφία δεν πρέπει να είχε πολύ ασχοληθεί, έτσι; Πιο πολύ πρέπει να ασχολήθηκε με ηθογραφικό σκίτσο.

Ναι. Υπ' όψιν, ότι δεν είχε σπουδάσει καθόλου στο σχέδιο. Αυτοδίδακτος εντελώς.

 

Απ' ότι διαβάζω ήταν αρκετά κοσμοπολίτης.

Ναι πάρα πολύ.

 

Το θρήσκευμα; Μουσουμάνος;

Ναι. Εκείνος όμως δήλωνε «atheist».

Με πήγαινε ωστόσο στον �γιο Νικόλαο, κοντά στον Ευαγγελισμό. Στις γιορτές , στην Ανάσταση...

 

Εσείς γεννηθήκατε εδώ;

Γεννήθηκα εδώ και στα 8 χρόνια που έχασα τον πατέρα μου, μείναμε ακόμα ένα χρόνο εδώ και μετά φύγαμε για Πρέβεζα με την μητέρα μου. Η μητέρα μου ήταν Ιταλικής καταγωγής.

.

Διάβαζα κάπου ότι πέθανε στην Πεντέλη σε σανατόριο, κάτι τέτοιο;

Όχι , όχι. Λάθος.

 

Κι όμως, στο βιβλίο του Σαπρανίδη λέει ότι ενώ έζησε πλούσια ζωή, πέθανε φτωχός σε σανατόριο στην Πεντέλη. (ΣΗΜ: κατά λέξη αναφέρεται: « Ο Ντίνο Μπέη, ζάπλουτος δανδής των σαλονιών, προικισμένος γελοιογράφος και για ένα διάστημα βουλευτής, άφησε την τελευταία του πνοή, πάμπτωχος, στα σανατόρια της Πεντέλης». Ιστορία της Ελληνικής γελοιογραφίας, εκδ. Ποταμός, σελ 381)

Καμία σχέση. Στην «Μεγάλη Βρετανία» έπεσε και χτύπησε και πέθανε στον Ευαγγελισμό.

 

Δηλαδή;

Ο πατέρας μου ήταν στην «Μεγάλη Βρετάνια» με έναν φίλο του. Εμείς ήμασταν Πρέβεζα και θα 'ρχόταν σε λίγο να κάνουμε διακοπές. Ζαλίστηκε, έπεσε, τον πήγαν στο «πρώτων βοηθειών». 13 Αυγούστου του 1938. Εκεί ο γιατρός όταν είδε ότι συνέρχεται, πήγε να κλείσει δωμάτιο για τον Ευαγγελισμό. Εκείνος συνήλθε, νόμιζε ότι ήταν καλά και σηκώθηκε από το κρεβάτι. Αλλά του ήρθε ξανά ζάλη και έπεσε και χτύπησε σε ένα σιδερένιο δοχείο (απορριμμάτων) . Χτύπησε στο κεφάλι κι έσπασε και τα δόντια του. Είχε το ενδιαφέρον πολλών φίλων, του Κοτζιά (Δήμαρχος Αθηναίων), του Μπαστιά (Διευθυντής του Εθνικού θεάτρου)... πολλοί. Ήθελαν να πλεύσουν στους γιατρούς να δουν τι γίνεται. Όντως τον πρόσεξαν, και με τα δεδομένα της εποχής Και μάλιστα η μητέρα μου είχε προτείνει να πουλήσουμε κτήμα να πάμε στην Βιέννη, αν μπορούσε κάτι να γίνει. Δεν το δέχτηκαν οι γιατροί. Με πρωτόγονα μέσα φρόντισαν να του απορροφήσουν το αίμα αλλά δεν σταμάτησε και την πρώτη Νοεμβρίου τελείωσε.

 

Τόσους μήνες παιδευόταν;

Τους πρώτους μήνες ήταν πάρα πολύ καλά. Ξέρετε, θα ήθελα να κάνω αυτήν τη διόρθωση. Ε, δεν θα ήθελα να κυκλοφορεί μια τέτοια.(φήμη). Ότι δεν ήταν πλούσιος ποτέ, δεν ήταν, γιατί δεν λογάριαζε τα χρήματα, όχι ότι δεν είχε. Δεν ήταν από τους ανθρώπους τους επιδειξίες ... Bon Viveur βέβαια, κοσμοπολίτης, άλλά δεν ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για το χρήμα. Αλλά καμία σχέση με το ότι πέθανε σε σανατόριο. Είναι τελείως ανακριβές.

 

Μάλιστα.

Και είναι και φυσικό. Γιατί τον καιρό που έζησε ο πατέρας μου δεν υπάρχουν άνθρωποι της γενιάς του να ομολογήσουν . Ο Λιδωρίκης που τον ήξερε καλά, ήξερε το ιστορικό του. Ο Αλέκος ο Ξύδης ο πρέσβης επίσης . Ήταν σωστές οι πληροφορίες τους. Από εκεί κι έπειτα είναι αυτό που λέμε το «χαλασμένο τηλέφωνο».

 

Ακόμα και σήμερα όταν ακούμε για «Τσαμουριά»,για αλβανούς κλπ, υπάρχει κάποιο σφιχτή αντιμετώπιση. Τότε, που η Μικρασιατική καταστροφή ήταν σχετικά πρόσφατη και υπήρχε όλο αυτό το κλίμα, ο Αλί Ντίνο, τι αντιδράσεις είχε από το κοινό;

Κοιτάτε, κατ' αρχήν και ο Αμπιντίν Ντίνο (ο Προπάππους) ήταν πολύ φιλέλληνας. Ο Πατέρας μου πάλι, θα έλεγα ότι ήταν Έλληνας εντελώς. Δηλαδή δεν είχε τίποτα άλλο να σου θυμίζει Και η αγωνία του ήτανε να μη γίνει καμία σύγκρουση ανάμεσα στην Αλβανία και την Ελλάδα. Αυτό δεν το ήθελε με τίποτα. Και προσπαθούσε με ότι μέσα υπήρχανε να μπορέσει να αμβλύνει τις πιθανές διαφορές. Δεν ήταν όπως είναι σήμερα τα πράγματα, γιατί μετά τον πόλεμο τράβηξαν πολύ άσχημα τα σχοινιά. Αλλά έφυγε νωρίς. Το Αλβανικό δεν το πρόλαβε.

 

Πόσο ήταν όταν έφυγε;

48! Νέος σχετικά για τώρα. Γιατί θα μπορούσε ν' αφήσει πολύ έργο ακόμα.

Δηλαδή στον πόλεμο ήταν μόνο ο Φώκος ο Δημητριάδης.

Καταλαβαίνεις λοιπόν ότι θα μπορούσε κι εκεί να έχει κάνει σημαντικό έργο κι εκείνος. Έφυγε...

 

Αυτό, για το ότι ήταν ιδρυτικό μέλος της ένωσης σκιτσογράφων, ξέρετε τίποτα;

Ναι , ναι. Από διηγήσεις πάντα. Ότι ασχολήθηκε να κάνει την ένωση των σκιτσογράφων, μαζεύονταν όλοι εκεί, στην Καραγιώργη Σερβίας 4 νομίζω, ήταν το ατελιέ.

 

Ξέρετε να υπάρχουν αλλού αρχεία με δουλειά του, εκτός από τα σκίτσα που έχετε διασώσει εσείς;

Είχα ακούσει ότι υπάρχει υλικό στο Δήμο Αθηναίων.

Μου είχε υποσχεθεί κάποιος κύριος ότι θα το κοιτούσε. Δεν το κοίταξε κι εγώ δεν πήγα να ενοχλήσω.

 

 

 

Τα περιεχόμενα των σελίδων έχουν δημοσιευθεί σε τεύχη του περιοδικού ΩΣ3 γραμμένα από το SOLOUP.

Επεξεργασία Αυγούστου 19, 2009 από zoo

[alagt17]

Ωραίο Kikitsa! Σε ευχαριστούμε. :clap: :clap:

[nickdeli]

Μπράβο kikitsa :clap: ...σε ευχαριστώ και εγώ...

[Valtasar]

Υπέροχο Κικίτσα :clap:

 

Σε ευχαριστώ πολύ για τον κόπο και την ωραία παρουσίαση

 

[kikitsa]

Χαίρομαι πάρα πολύ που σας αρέσουν παιδιά! :flower: :Heart:

 

Εννοείται πως όταν βρω κάτι επίσης αξιόλογο θα το μοιραστώ μαζί σας!! :Fight: :bounce:

 

[esperos]

Ευχαριστω kikitsa

Ωραια παρουσιαση :clap: :clap: :clap:

 

Στην υγεια σου

Επεξεργασία Σεπτεμβρίου 22, 2007 από esperos

[rotagiatipino]

Να συμπληρωθεί ότι το τεύχος κυκλοφόρησε τον Μάρτιο του 2006 (τ. 53).

 

Λόγω μεγέθους Α3 του περιοδικού κόπηκαν κάποιες άκρες.

 

 

 

 

Βλέπε για την ηλεκτρονική του μορφή www.os3.gr --> Έλληνες Σκιτσογράφοι.

Επεξεργασία Αυγούστου 19, 2009 από zoo