Τα εικονογραφημένα τριών γενεών Ελλήνων [ Μαργωμένου Μαριλή, tovima.gr, 25/08/1996 ]

[Bonadrug]

Τα εικονογραφημένα τριών γενεών Ελλήνων

Πενάκι ανά χείρας και φύγαμε!

Πώς φτιάχνονταν τα ελληνικά Κλασσικά Εικονογραφημένα και τι λένε οι επιζώντες συνεργάτες του Γιώργου Πεχλιβανίδη

ΜΑΡΙΛΗ ΜΑΡΓΩΜΕΝΟΥ

Ο ασπρομάλλης κύριος απέναντί μου κάποια φορά στα νιάτα του έστησε τη «Μάχη του Μαραθώνα». Το πενάκι του ένα μήνα ολόκληρο πολεμούσε τον Δαρείο. Τώρα ο κύριος κρατά τη Μάχη στο ένα χέρι. «Βρε, και την είχα ξεχάσει...». Ο στρατηγός των Αθηναίων τον κοιτά μέσα απ' τη σελίδα. Τα σγουρά μαλλιά του, τη γαλάζια χλαμύδα του, τα χρωστά σ' εκείνον. Και ίσως η μορφή που φέρνετε στον νου σας στο όνομα Μιλτιάδης να είναι αυτή που εκείνος αποφάσισε, και ας μην το θυμάστε πια. Γιατί ο κ. Παύλος Βαλασάκης στα νιάτα του ζωγράφισε τις αναμνήσεις μας. «Πόσος καιρός να 'ναι από τότε; Σαράντα; Πενήντα χρόνια;...». Οσο μας πήρε να τα νοσταλγήσουμε... Κλασσικά Εικονογραφημένα, τόμος πρώτος. Πενάκι ανά χείρας, και φύγαμε!

Αφορμή γνωριμίας με τον Μιλτιάδη, την Πανδώρα, τον Ηρακλή η «Διάπλασις των Παίδων». Μια ανατύπωσή της στις εκδόσεις Πεχλιβανίδη περί το 1958, απ' τις κόρες του Γρηγορίου Ξενόπουλου... και κάπως έτσι στον δρόμο του Παύλου Βαλασάκη, του εγγονού του Ξενόπουλου, βρέθηκαν τα Κλασσικά Εικονογραφημένα. Γιατί μέσω... «Διαπλάσεως» γνώρισε τον Γιώργο Πεχλιβανίδη. Τον άνθρωπο που του πρότεινε δουλειά για το μεράκι του. Σ' αυτόν, και σε άλλους πολλούς, τότε άσημους, αλλά αργότερα... Τα ονόματα μιλούν μόνα τους: ο Κωνσταντίνος Γραμματόπουλος, ο μετέπειτα πρύτανης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών που συνήθιζε να ζωγραφίζει σε υπερφυσικό μέγεθος τα σκίτσα του, οι ζωγράφοι Βασίλης Ζήσης, Γιώργος Μανωλίδης, Απόστολος Μπαρμπόγλου, ο λογοτέχνης Αλκης Τροπαιάτης, ο Θέμος Ανδρεόπουλος, η Σοφία Μαυροειδή - Παπαδάκη...

Και βέβαια, ο Μέντης Μποσταντζόγλου, στα πρώτα του βήματα. «Τον θυμάμαι σαν... παράξενο πτηνό τότε. Νεαρός, κυκλοφορούσε μ' ένα ποδήλατο», λέει ο γιος του Γιώργου Πεχλιβανίδη, ο Ακης. Σ' εκείνον ο «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος» οφείλει την... εικονογραφημένη υπόστασή του, και μάλιστα χωρίς... ανορθογραφίες. Γιατί τότε ο Μποστ προτιμούσε τις εικόνες απ' τα λόγια. Οπως συνήθιζε να λέει «το σκίτσο είναι εύκολο. Πού να κάθεσαι τώρα να ψάχνεις ρίμες και λεζάντες!».

Τα ελληνικά κόμικς γίνονταν σε χαρτί διαφανές, ούτε κουβέντα για φιλμ: οικονομική στενότης, βλέπετε... Και όσο για τα αμερικάνικα, που έρχονταν κατευθείαν από το εξωτερικό, «εκεί να δείτε κομπίνες οικονομίας!», λέει ο κ. Βαλασάκης. «Πολλά βγαίνανε... ξεπατικωσούρα. Χαρτάκι πάνω από το σχέδιο, και αντιγραφή λιγάκι παραμορφωμένη». Και αν η εικόνα «έχανε», υπήρχαν φορές που το κείμενο... πετούσε. Αρκεί να υπήρχε στην πρώτη σελίδα μια υπογραφή: Βασίλης Ρώτας. Δεν πρόκειται περί συνωνυμίας: ο υπερασπιστής της δημοτικής, ο θεατρικός συγγραφέας, ο άνθρωπος που μετέφρασε τα άπαντα του Σαίξπηρ, που έγραψε κατά τον Βάρναλη «την καλύτερη ελληνική κωμωδία, "Το Πιάνο"», που διατηρούσε αλληλογραφία με τον Ψυχάρη, τον Αυγέρη, τον Πολίτη, τη Γαλάτεια Καζαντζάκη...

Σας φαίνεται απίστευτο; «Είχε χωρίσει τότε, και χρειαζόταν τα λεφτά για τη διατροφή», θυμάται η σύντροφος της ζωής του, η κυρία Βούλα Δαμιανάκου. «Κι έτσι, καθόμασταν μαζί, με τις ώρες, και κάναμε τα Κλασσικά. Εγώ στη γραφομηχανή κι ο Ρώτας να μου υπαγορεύει. Ηταν τόσο εύκολο γι' αυτόν... Ηξερε κάθε εικόνα τι έπρεπε να δείχνει, ήξερε κάθε φιγούρα πώς πρέπει να μιλά. Το θέατρο του είχε μάθει πώς». Τα θέματα των «Κλασσικών» ο Ρώτας τα επέλεγε σχεδόν μόνος του. Τα πρότεινε στον Πεχλιβανίδη και εκείνος πάντα τα ενέκρινε. «Μια φορά μόνο θυμάμαι που ο Πεχλιβανίδης του πρότεινε δικό του θέμα», λέει η κυρία Βούλα. «Τον "Βελερεφόντη". Ανατολίτικο, ίσως να 'χε να κάνει με τις ρίζες του. Κι ο Ρώτας δεν έλεγε ποτέ όχι... Αλλά πάντα προτιμούσε τα αρχαία ελληνικά. Την Αντιγόνη, τον Δάμωνα και τον Φιντία... Ηρωες με ιεροσύνη, υγεία μέσα τους, χωρίς μικρότητες. Να διδάσκουν τα παιδιά Ελλάδα, έστω και μέσα απ' το κόμικ».

Για όλους τους ήταν πάρεργο. Κάτι διαφορετικό, ίσως και γι' αυτό διασκεδαστικό. «Τέσσερις χιλιάδες δραχμές ανά τεύχος... Γι' αυτές τα φτιάχναμε», λέει ο κ. Βαλασάκης. «Ενας μήνας δουλειάς για 4.000 δραχμές. Με μεράκι άλλοτε, λιγάκι στο πόδι κάπου κάπου... και πάντα με κόπο. Ξέρεις τι θα πει κάθε καρεδάκι και μια ιδέα; Μια φορά τα άτιμα τα Κλασσικά μού χάλασαν τις διακοπές. Εφυγα για τη Σκιάθο, μαζί με την οικογένειά μου, και είπα να τα πάρω μαζί μου. Μέγα λάθος! Αντί για διακοπές έκανα σκίτσα!». Με το πινελάκι του άνοιξε το κουτί της Πανδώρας, μ' αυτό σμίλεψε και τη μορφή του Απόλλωνα. Ο ζωγράφος χαμογελά. «Τον είχα κάνει μακρυπρόσωπο, θυμάμαι. Ετσι φανταζόμουν εγώ την ομορφιά. Ηλθε ο Πεχλιβανίδης από πάνω μου. "Οχι έτσι, βρε Παύλο", μου λέει. "Στρογγυλοπρόσωπο να τόνε κάνεις τον Απόλλωνα. Ομορφο. Σαν κι εσένα, σαν κι εμένα!"».

Τα χρόνια πέρασαν, ο Γιώργος Πεχλιβανίδης και ο Βασίλης Ρώτας πέθαναν, ο Παύλος Βαλασάκης έχει πίσω του μια καριέρα ολόκληρη στον μουσαμά, με εκθέσεις ζωγραφικής, με ποιήματα του Καβάφη εικονογραφημένα, με παιδικά βιβλία... Και όμως, τα «Κλασσικά» είναι πάντα εκεί. Τα παιδιά τούς λάτρεψαν γι' αυτά. Η κυρία Βούλα το έζησε, το ξέρει. «Τον Ρώτα τον κυνηγούσαν από πίσω, το σπίτι μας είχε γίνει το σπίτι των παιδιών. Εκείνος τα λάτρευε. Κι όταν μεγάλωσαν, του το ανταπέδωσαν. Πρότειναν στον Δήμο να πάρει ένας δρόμος το όνομά του, έφτιαξαν και τις πινακίδες... Κι έτσι τώρα μένω στην οδό Βασίλη Ρώτα...».

Το ΒΗΜΑ, 25/08/1996 , Σελ.: C11
Κωδικός άρθρου: B12391C111
ID: 945

[DJO]

Απλά ρησπέκτ ίσως στην καλύτερη δουλειά που έχει γίνει ποτέ σε ελληνικά κόμικς..... :rainbow: :rainbow:

[germanicus]

Από τα διαμαντάκια που είναι κρυμμένα μέσα σε αυτή την ενότητα!

 

ευχαριστώ Μανώλη!