ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ (ΤΟ ΚΑΚΟ ΒΟΤΑΝΙ)

[The_Sandman]

  

Αντί παρουσίασης προτιμώ να προσθέσω το καταπληκτικό κείμενο του Νίκου Μπακουνάκη με τίτλο "Οι επικούρειοι ρέμπελοι"

Ο γάλλος κομίστας Νταβίντ Πρυντόμ μάς μεταφέρει στην Αθήνα σε μια μέρα του Οκτωβρίου του 1936, για να μας διηγηθεί μια ιστορία με ρεμπέτες, μπουζούκι, χασίς και σμπίρους του καθεστώτος Μεταξά

Είναι 40 ετών κι έχει πάρει κιόλας τη θέση του στον κόσμο των κόμικς. Αλλά το καινούργιο βιβλίο του γάλλου κομίστα Νταβίντ Πρυντόμ, που έχει σπουδάσει στη μοναδική σχολή κόμικ της Ανγκουλέμ, πρωτεύουσας του κόμικ στη Γαλλία, θεωρείται το καλύτερό του. Είναι το Rébétiko,La Μauvaise Ηerbe(Ρεμπέτικο, Το Χόρτο), μια σκοτεινή φαντασμαγορία για τον κόσμο των ρεμπετών, του χασίς, των τεκέδων, του μπουζουκιού και του μπαγλαμά, της λαϊκής μουσικής, του ζεϊμπέκικου, της φυλακής, του σεξ, των διώξεων, των πολιτισμικών συγκρούσεων, τοποθετημένη στην Αθήνα τον Οκτώβριο του 1936, δηλαδή εποχή δικτατορίας Μεταξά.

Ο Νταβίντ Πρυντόμ εμπνεύστηκε το νέο κόμικ του από τη γαλλική έκδοση του βιβλίου της Γκέιλ ΧολστΟ δρόμος του ρεμπέτικου , που η πρώτη του έκδοση, στα ελληνικά και στα αγγλικά, χρονολογείται από το 1975. Το αποτέλεσμα είναι μια πρωτότυπη ρεαλιστική εικονογραφημένη ιστορία, στα χρώματα της αιθάλης, της ώχρας, του κόκκινου και του μαύρου, που εξελίσσεται σε μια μέρα και μια νύχτα του Οκτωβρίου του 1936. Οι ήρωες του Πρυντόμ- οι επικούρειοι ρέμπελοι της ελληνικής λαϊκής μουσικής, όπως χαρακτηρίζονται σε μια γαλλική κριτική- είναι ρεμπέτες, με ονόματα Μάρκος (Βαμβακάρης), Σταύρος, Μπάτης, η χυμώδης Μπέμπα.

Το καθεστώς Μεταξά έχει ξεκινήσει διωγμό κατά των ρεμπετών, κατά του μπουζουκιού και του μπαγλαμά γιατί «η Ελλάδα βαδίζει προς τη Δύση». Παρ΄ όλα αυτά, ο διευθυντής των φυλακών ζητάει από τον Μάρκο, τη στιγμή που αυτός αποφυλακίζεται, να του παίξει λίγο μπουζούκιστα κρυφά. Ο διχασμός είναι φανερός.

Γιατί πέρα από την ιστορία της ομάδας των ρεμπετών, ο Πρυντόμ αναδεικνύει εξαιρετικά αυτό τον πολιτισμικό διχασμό της ελληνικής κοινωνίας την εποχή του Τρίτου Ελληνικού Πολιτισμού, όπως αυτοαποκαλούσε την εξουσία της η προπαγάνδα του καθεστώτος Μεταξά («κράμα της διάνοιας του αρχαίου πολιτισμού με τη βαθιά θρησκευτική πίστη του μεσαιωνικού ελληνισμού»).

Ο Πρυντόμ έχει κάνει εξαιρετική δουλειά ως προς την τεκμηρίωση της εποχής. Η εικόνα της Αθήνας, των λαϊκών συνοικιών όπου κινούνται οι ρεμπέτες, είναι κάτι παραπάνω από ρεαλιστική. Οι σμπίροι, οι χωροφύλακες του καθεστώτος Μεταξά, δεν θα μπορούσαν να ήταν πιο αληθινοί. Τα δωμάτια-τεκέδες, το κάπνισμα του χασίς, οι γυναίκες με τα κομπινεζόν που αφήνουν τη φαντασία να τρέχει σε σεξουαλικές σκηνές έχουν τη δύναμη ενός ντοκυμαντέρ.

Ο σχεδιασμός των μπουζουκιών και των μπαγλαμάδων ή λεπτομέρειες με τα ψηλά τακούνια των ρεμπετών που ανοίγουν και αποδεικνύεται ότι είναι κρύπτες για τσιγαριλίκια δείχνουν ότι ο Πρυντόμ έχει μελετήσει πολύ τον κόσμο του αθηναϊκού περιθωρίου. Εκείνο που μας αφήνει όμως άφωνους είναι το πώς αποδίδει τα σώματα.

Η κλίση του κορμού, το καμπούριασμα, το κεφάλι προς τα μπρος, το ένα χέρι ελεύθερο, το άλλο μέσα στο μανίκι του ανάρριχτου σακακιού, όλες αυτές οι χειρονομίες που τις λέμε μάγκικες αλλά που αποτελούν τη χαρακτηριολογία ενός κόσμου που κινείται στη λεπτή γραμμή του αλήτη και του δανδή.

Δεν είναι όμως μόνο το εικονογραφημένο μέρος. Η γλώσσα είναι επίσης ιδιαίτερη. Ο Νταβίντ Πρυντόμ μοιάζει να έχει μελετήσει καλά ένα ιδιότυπο Λεξικό της Πιάτσας. Και για να μπορεί να είναι πιο κοντά στην ατμόσφαιρα των αθηναίων ρεμπετών δεν διστάζει να ενσωματώσει στη γλώσσα του ελληνικές λέξεις της αργκό, και ας μη τις καταλαβαίνουν, χωρίς γλωσσάρι, οι γάλλοι αναγνώστες. «Εspece de petit koutsavakides», δηλαδή παλιοκουτσαβάκι, διαβάζουμε κάπου.

Με το κόμικ του Πρυντόμ οι επικούρειοι ρέμπελοι του ρεμπέτικου ξαναγίνονται δικοί μας.

 

 

 

 

Νίκος Μπακουνάκης | Κυριακή 15 Νοεμβρίου 2009

 

 

 

 

 

υγ.Είναι μόλις το 2ο της σειράς 9ο Κύμα. Το πρώτο ήταν η Υπόθεση ΗΠΑ - Άλακ Σίνερ.


Bedetheque

 

[Melandros]

Το πήρατ πριν 2 μέρες και το διάβασα μονορούφι... τρελό κόμικ.. το διάβασε και ένα φιλαράκι άσχετος με τα κόμικ και γούσταρε και αυτός τρελά..

[vp9760]

Άντε, επιτέλους βγήκε! Μπορείτε να πείτε και δυο λόγια για την έκδοση; Πήρε το μάτι μυο κάπου σκληρόδετο, είναι καλό το δέσιμο κλπ;

[The_Sandman]

Φίλε μου μιλάμε για την έκδοση της χρονιάς! Περιμένω να μου περάσει ο αρχικός ενθουσιασμός για να μπορέσω να γράψω μερικά πράματα.

[Λένα]

«Εspece de petit koutsavakides»

Όταν πάω στην Γαλλία έτσι θα τους βρίζω...μουχαχα...

 

 

Το μετέφρασαν το κακό βοτάνι;;;

Το παλιόχορτο θα έλεγα εγώ

(Να γιατί αποφεύγω ν'αγοράζω τις ελληνικές εκδόσεις...)

Επεξεργασία Δεκεμβρίου 5, 2010 από Λένα

[germanicus]

Από το ποστ της Σταμ με το πρόμο υλικό, σταχυολογώ δύο εικόνες και λινκάρω τα δέοντα.

 

 

 

 

 

 

Θα είχε ενδιαφέρον να μαθαίναμε αν μιλάμε για επιλογή του δημιουργού ή του μεταφραστή

 

Όταν το τσιμπήσω θα προβώ σε συμπλήρωμα και ολοκλήρωση

 

[pomakos]

Τα τραγούδια με δύο εξαιρέσεις είναι επιλογές του δημιουργού (η μία εξαίρεση είναι το "σαν είσαι μάγκας και νταής")

[germanicus]

 

Όταν το πιάσεις στα χέρια σου ή σου δοθεί η ευκαιρία να ρωτήσεις, πες μας και την άλλη

 

 

ΥΓ α ναι. Και άμα σου είναι εύκολο και να μας πεις ποιες ήταν οι αρχικές επιλογές (μιας και βρήκαμε )

[pomakos]

 

Όταν το πιάσεις στα χέρια σου ή σου δοθεί η ευκαιρία να ρωτήσεις, πες μας και την άλλη

 

 

ΥΓ α ναι. Και άμα σου είναι εύκολο και να μας πεις ποιες ήταν οι αρχικές επιλογές (μιας και βρήκαμε )

 

Να σου πω ποια είναι και η δεύτέρη, αλλά για ποιο λόγο κόπτεσαι τόσο πολύ;

(η δεύτερη είναι ένα τραγούδι που λέει ο Μπάτης...).

[germanicus]

Εδώ έχουμε κάτσει και έχουμε βρει ποιο ερωτικό φουμέτι της πλάκας έχει κάτσει και έχει μεταφράσει ο κάθε τυχάρπαστος. Δεν θα διυλήσουμε πλήρως ένα ξενόφερτο τίτλο που ασχολείται με τα του οίκου μας?

 

Και επιπρόσθετα έχει (κατ'εμέ) τη σημασία του, το ενδιαφέρον του το να δεις τι επέλεξε ο δημιουργός (και τώρα πρόσεξα και το ποιος έκανε τη μετάφραση )

 

Και βλέποντας πως οι συγκεκριμένες σελίδες απογειώθηκαν στην απόλαυση μου όταν τις συνέδεσα και με τα συγκεκριμένα τραγούδια (ειδικά αυτό που βρήκα στην εκδοχή του Μάρκου και της Ρίτας με εκείνο τον άγριο, ακατέργαστο, αυθεντικό ήχο της δεκαετίας του 30), θέλω στο τέλος όταν τσιμπήσω το κόμικ να καταγράψω ποια είναι τα τραγούδια που εμφανίζονται και να βάλω λινκ από youtube

 

[ngramm]

Εγώ από Γαλλικά (ως γνωστόν) δεν σκαμπάζω γρί, οπότε αυτό το κόμικ αυτό το περίμενα πως και πως,

το διάβασα σχεδόν μονορούφι χθες το βράδυ και οι πρώτες εντυπώσεις είναι μάλλον ανάμικτες.

 

Α) Τα θετικά:

- Το κλίμα, η όλη ατμόσφαιρα που χτίζει το κόμικ και το σκίτσο του είναι εξαιρετικά!

Άν ήταν ταινία θα της έβαζα άριστα στην διεύθυνση φωτογραφίας!

 

Β) Τα αρνητικά:

 

- Με την πρώτη ανάγνωση τουλάχιστον, το σενάριο δεν είναι τόσο συναρπαστικό και "ισχυρό", όσο το σκίτσο.

- Το lettering στην Γαλλική έκδοση είναι

χειρόγραφo από ότι διαπιστώνω, ενώ στην Ισπανική και την Ελληνική τυπογραφημένα αλλά η επιλογή γραμματοσειράς στην Ελληνική και Ισπανική έκδοση είναι

μέρα με την νύχτα κυριολεκτικά! (σε βάρος της Ελληνικής φυσικά!).

- Η Ελληνική μετάφραση όντως δείχνει να έχει προβληματάκια (συμφωνόντας και επαυξάνοντας με τα όσα είπε η Λένα λίγα posts παραπάνω):

 

1. Όντως χτυπητό το "Κακό βοτάνι" στον τίτλο: Αν και το "παλιόχορτο" της Λένας είναι εξαιρετικό/ποιητικό και το απλό "κακό χόρτο" είναι μια αποδεκτή μετάφραση.

Γιατί λοιπόν "Βοτάνι" που παραπέμπει σε "γιατρικό" και κρύβει το "χόρτο/χασίς" που είναι το 2ο πιο σημαντικό στοιχείο αυτού το κόμικ;

 

2. Με μια τάχιστη ματιά σε μία μόνο σκαναρισμένη σελίδα του κόμικ παρατήρησα αμέσως δύο προβλήματα :

α)Στο πρώτο καρέ της 2ης σελίδας, το "frere de bois" που αναφέρεται στο μπουζούκι, ο Έλληνας μεταφραστής το μεταφράζει "ζητιανόξυλο" (!?) ενώ ο Ισπανός "buzuki".

Δε μπορούσε δηλαδή να το πεί "ξύλινο αδέρφι" μου, αν ήθελε να γίνει πιο ποιητικός;

 

β) Στο πέμπτο καρέ της 2ης σελίδας λέει "ma bouboulina..." και ενώ ο Ισπανός το αφήνει ως έχει, ο Έλληνας όμως το παραφράζει σε "είσαι η μπαρμπουνάρα μου" (!?). Ήμαρτον, δηλαδή γιατί φοβήθηκε ο μεταφραστής να αφήσει τη λέξη "Μπουμπουλίνα (ηρωίδα)" δηλαδή; Τόσο Controversial είναι πια;

 

Οπότε μετά από αυτά δεν τολμώ να ελέγξω και άλλες σελίδες, και θα μείνω απλά να ζηλεύω τους Γαλλομαθείς.

 

Λυσάρι (για τους μη μυημένους στο Ρεμπέτικο και την ορολογία του)

 

Μερικές ενδιαφέρουσες σημειώσεις για εσάς που δεν διαβάσατε το κόμικ ακόμα:

 

- Ρεμπέτικο λεξικό εδώ: http://rebetiko.sealabs.net/wiki/mediawiki/index.php/%CE%B3%CE%BB%CF%89%CF%83%CF%83%CE%AC%CF%81%CE%B9%CE%BF (θα σας χρειαστεί!)

 

- Το τραγούδι της σελίδας 64, δεν ονομάζεται "Ο φιγουρατζής" όπως αναφέρεται στο κόμικ (το γαλλικό πρωτότυπο δεν το έχω δει) αλλά "Το κουτσαβάκι" (που ουσιαστικά είναι τελείως αντίστοιχο φυσικά: http://www.slang.gr/lemma/show/koutsabaki_2621:%CE%BA%CE%BF%CF%85%CF%84%CF%83%CE%B1%CE%B2%CE%AC%CE%BA%CE%B9):

 

http://www.stixoi.info/stixoi.php?info=Lyrics&act=details&song_id=10683 (ΔΕΙΤΕ και την τέλεια ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΚΗ ανάλυση του "κουσουμάρω" στο τελευταίο σχόλιο).

 

- Ένα αυτοσχέδιο κόμικ-βιογραφία του Μάρκου Βαμβακάρη που σχεδίασε κάποιος από το www.rebetiko.gr εδώ:

 

http://rapidshare.com/files/36563891/markos.pdf

 

- Ταξιμάκια είναι οι αυτοσχεδιασμοί (από την τουρκική λέξη taksim).

 

Λογικά θα επανέλθω με περισσότερες απόψεις μετά την δεύτερη ανάγνωση του κόμικ

 

EDIT: Άμα δεν διαβάζεις αυτά παθαίνεις, και οι τοίχοι έχουν πάντα αυτιά...δεν πρόσεξα λοιπόν ότι ο "Έλληνας μεταφραστής" είναι λίγα posts παραπάνω, αλλά μετά χαράς να το συζητήσουμε, γιατί δεν πρόκειται τόσο για "μεταφραστικά λάθη", αλλά περισσότερο για "μεταφραστικές επιλογές" και εννοείται ότι δεν "δικαιούμαι προσωπικά να ομιλώ και πολύ" αφού δεν ξέρω γρί Γαλλικά.

[AndreasD]

Εμ μια μικρα διευκρίνιση αγαπητε Ngramm, ζητιανόξυλο έλεγαν στην γλώσσα τους οι ρεμπέτες το παλιό τρίχορδο μπουζούκι, οπότε σωστά έκανε ο μεταφραστής και το απέδωσε έτσι. Το βασικό πρόβλημα το είχε ο Γάλλος συγγραφέας που αν το έλεγε mendiant bois δεν θα έδινε το νόημα.

 

Επίσης για τα ψαρικά. "Μπαρπουνάρα μου" ήταν το επιφώνημα θαυμασμού που χρησημοποιούσαν οι ρεμπέτες κατα κόρον. Ήταν αντίστοιχο του σημερινου "Τούμπανο". Βλέπε και το ρεμπέτικο:

 

Ελένη Ελενάρα μου

εσύ είσαι η μπαρμπουνάρα μου

κι αν δεν σε αποκτήσω

τι μ' ωφελεί να ζήσω.

 

κλπ,κλπ

 

[ngramm]

Εμ μια μικρα διευκρίνιση αγαπητε Ngramm, ζητιανόξυλο έλεγαν στην γλώσσα τους οι ρεμπέτες το παλιό τρίχορδο μπουζούκι, οπότε σωστά έκανε ο μεταφραστής και το απέδωσε έτσι. Το βασικό πρόβλημα το είχε ο Γάλλος συγγραφέας που αν το έλεγε mendiant bois δεν θα έδινε το νόημα.

 

Επίσης για τα ψαρικά. "Μπαρπουνάρα μου" ήταν το επιφώνημα θαυμασμού που χρησημοποιούσαν οι ρεμπέτες κατα κόρον. Ήταν αντίστοιχο του σημερινου "Τούμπανο". Βλέπε και το ρεμπέτικο:

 

Ελένη Ελενάρα μου

εσύ είσαι η μπαρμπουνάρα μου

κι αν δεν σε αποκτήσω

τι μ' ωφελεί να ζήσω.

 

κλπ,κλπ

 

Με καλύπτεις 100% στο πρώτο (και φυσικά ομολογώ ότι βιάστηκα να σχολιάσω), αλλά για το δεύτερο νομίζω δεν μπορούμε να ισχυριστούμε το ίδιο (δηλαδή ότι ο συγγραφέας δεν είχε άλλη λέξη θαυμασμού να βάλει και έβαλε το "Bouboulina").

 

[pomakos]

Αν και αρχικά δεν ήθελα να απαντήσω στα σχόλια περί μεταφραστικών επιλογών, τελικά μπήκα στον πειρασμό να το κάνω:

η λέξη "χόρτο" όταν αναφέρεται στο χασίσι, είναι μεταφραστικό δάνειο από το αγγλικό grass, η χρήση του όρου στα ελληνικά, χωρίς να ξέρω

πότε "μπήκε" στα ελληνικά, σίγουρα δεν είναι της εποχής που διαδραματίζεται το κόμικς.

Η λέξη "παλιόχορτο", για μένα, παραπέμπει σε ζιζάνιο του αγρού. Απόψεις και απόψεις...

Το ζητιανόξυλο είναι προσδιορισμός του μπουζουκιού από τους ίδιους τους ρεμπέτες, ούτε τον επινόησα εγώ ούτε και τον χρησιμοποίησα για να προσδώσω καμία υπερφίαλη ποιητικότητα

Δεν ήταν θέμα φόβου ή τόλμης να χρησιμοποιηθεί το "Μπουμπουλίνα", ο Prudhomme προφανώς τον χρησιμοποιήσε για να προσδώσει ελληνικότητα (γι' αυτό και προφανώς το άφησε ο Ισπανός μεταφραστής) στον λόγο του, αλλά δυστυχώς εγώ ούτε έχω ακούσει ούτε έχω διαβάσει οπουδήποτε κάποιον ΈΛληνα να χαρακτηρίζει την αγαπημένη του "Μπουμπουλίνα μου". Αντίθετα, το "μπαρμπουνάρα" είναι επίθετο που ταιριάζει στη χρήση του Prudhomme, υπάρχει άλλωστε και ομώνυμο τραγούδι του Βαμβακάρη.

Για το lettering: η γραμματοσειρά που χρησιμοποιήθηκε είναι η χειρόγραφη γραμματοσειρά ελληνικών του ίδιου του Prudhomme η οποία ψηφιοποιήθηκε.

[germanicus]

Ετσιμπήθη εις τη Λέσχη. Ανεγνώσθη. Πρώτη εντύπωση καλό. Αρκετά καλό. Θα ξανααναγνωσθεί αλλά μετά μουσικής Για να μπω στο κλίμα καλύτερα.

 

Ο τυπάς έχει πιάσει πολύ όμορφα την εικόνα (εξωτερική έστω) των σπιτιών. Διατηρώ επιφυλάξεις για τους εσωτερικούς χώρους, μιας και ορισμένα σκηνικά με ξάφνιασαν (πχ όταν πρωτοβλέπουμε τον Μπάτη), αλλά μάλλον αυτός ξέρει τι κάνει και εγώ μαθαίνω ακόμα πράγματα Κλάσσικ ένα καρέ το οποίο είναι εμπνευσμένο από την κάτωθι κλάσσικ φωτογραφία που έχω ξαναδεί σε βιβλίο με ρεμπέτικα αλλά δεν θυμάμαι αυτή τη στιγμή τι απεικονίζει (νομίζω τον Βαμβακάρη με άλλους....)

 

 

Μερικές φορές νομίζω ότι αναγνωρίζω ακόμα και τα βουνά/κορυφογραμμές στο φόντο........... Δεν ξέρω άμα έχω δίκιο ή άμα είναι αυθυποβολή.

 

Κομματάκι δύσκολο πάντως να μη θες μετά την ανάγνωσή του να την πέσεις σε αυθεντικές προ του 40 εκτελέσεις

 

Το Χάρο τον αντάμωσαν

πεντ-έξι χασικλήδες

να τον ρωτήσουν πώς περνούν

στον Άδη οι μερακλήδες.

 

Πες μας, βρε χάρε, να χαρείς

το μαύρο σου σκοτάδι:

Έχουν χασίσι, έχουν λουλά

οι βλάμηδες στον Άδη;

 

Πες μας αν έχουν μπαγλαμά

μπουζούκια και γλεντάνε.

Έχουν τεκέδες, έχουν τσαρδί

που παν' και την τραβάνε;

 

Πες μας αν έχουν γκόμενες

μανίτσες και γουστάρουν

τον ναργιλέ να κάνουνε

ντουζένι να φουμάρουν.

 

Πες μας, βρε χάρε, να χαρείς:

Τι κάνουνε τ' αλάνια,

βρίσκουν νταμίρα, έχουν λουλά

για κάθουνται χαρμάνια;

 

Πάρε δυο δράμια Προυσαλιό

και πέντε μυρωδάτο

και δώσε να φουμάρουνε

τ' αδέλφια μας κει κάτω.

 

Κι όσοι μαχαιρώθηκανε

και πήγανε στον Άδη,

για πες μας, γιατρευτήκανε

ή λιώσαν στο σκοτάδι;

 

Κι όσοι από καρασεβντά

τρελάθηκαν και πάνε,

πες μας, τους πέρασε ο νταλγκάς

ή ακόμα αγαπάνε;

 

Πες μας τι κάνουν οι φτωχοί,

πρεζάκηδες κι εκείνοι;

Πάρε να δώσεις και σ' αυτούς

λιγάκι κοκαΐνη.

 

 

 

edit: Ξέχασα να αναφέρω ότι μιλάμε για χορταστικότατη έκδοση. Πάμπολλες σελίδες, παχύ (όχι απλά χοντρό) εξώφυλλο, μια σελίδα πρόλογος, μια επίλογος και μια σελίδα με ενδεικτική βιβλιογραφία (γαλλική) και ιστοτόπους...

 

Τι παραπάνω θα ήθελα? (ίσως στην Deluxe έκδοση σε 5 χρόνια (γιατί ά-νε-τα θα σηκώσει deluxe έκδοση στην Ελλάδα....)) 5 βιογραφικά στοιχεία ορισμένων εκ των υπαρκτών χαρακτήρων, λίστα με τα τραγούδια που χρησιμοποιήθηκαν (στιχουργοί, μουσουργοί, πρώτοι εκτελεστές κλπ), φωτογραφίες και γενικότερα 2-3 πράγματα ακόμα... θα μπορούσε κάποιος να πει, μια σύνοψη του ρεμπέτικου, της μικρασιατικής καταστροφής, ορισμένα λαογραφικά στοιχεία, και ορισμένα ιστορικά στοιχεία. Ψαγμένα όμως και όχι γενικούρες.

 

wtf... Θα τη κάνουμε εμείς από εδώ μέσα τη Deluxe την έκδοση Ψηφιακά και διαδικτυακά. Ειλικρινά το σηκώνει αυτός εδώ ο τίτλος....

 

έπρεπε να έρθει ένας πας μη Έλλην για να μας μιλήσει για την ιστορία μας και τον πολιτισμό μας.....

[Cassidy]

Έχω ασχοληθεί με πολλά είδη μουσικής..

Ήρθε λοιπόν και η ώρα του ρεμπέτικου..

Καιρός ήταν..

[The_Sandman]

Το τελευταίο καρέ της σελίδας 48 (αγαπημένη μου σκηνή του κόμικ) είναι βασισμένο σε πραγματική φωτογραφία τραβηγμένη λίγες μόνο ώρες πριν τον θάνατο του Παπαϊωάννου (σε τροχαίο, από τα πρώτα θύματα στην Ελλάδα) στις 3 Αυγούστου του 1972. Δεν γνωρίζω όμως αν είναι αληθινή και η ίδια η ιστορία -αν έχει συμβεί δηλαδή κάποτε ως γεγονός.
 

[eirini_kl]

Είχα διαβάσει γι'αυτό το κόμικ όταν κυκλοφόρησε στα γαλλικά και μου είχε κάνει εντύπωση που ένας ξένος δημιουργός εμπνεύστηκε από ένα τόσο...μη-δυτικό είδος μουσικής όπως είναι το ρεμπέτικο. Από ό,τι φαίνεται πάντως έχει καταφέρει να μεταφέρει με επιτυχία στο χαρτί αυτά που αντιπροσώπευε το ρεμπέτικο εκείνη την εποχή: τον τρόπο ζωής του μάγκα, περιθωριακού και άφραγκου μεν, περήφανου και κιμπάρη δε, που ακροβατούσε συνεχώς ανάμεσα στις αδυναμίες και τα όνειρά του. Σχετικά με τον τίτλο, θα συμφωνήσω κι εγώ ότι ο όρος "βοτάνι" είναι ψιλοαποτυχημένος...στην ορολογία της εποχής το χασίς έχω διαβάσει να το λένε "χόρτο", "φούντα" "μαύρο", κι ένα σωρό άλλες λέξεις, αλλά "βοτάνι" ποτέ. Υποθέτω ότι χρησιμοποίησαν αυτή τη λέξη γιατί είναι περισσότερο 'πολιτικά ορθή΄, αλλά το ρεμπέτικο εξ ορισμού δεν είναι πολιτικά ορθό. Το ρεμπέτικο είναι λούμπεν, αλητεία και νταηλίκι, και δε σηκώνει τέτοιου είδους αποστειρώσεις. Τέλος πάντων, το περιεχόμενο είναι που μετράει περισσότερο, γι'αυτό δε θα παραλείψω να αγοράσω και να διαβάσω αυτό το κόμικ. Πιστεύω πως θα μου αρέσει σίγουρα.

[zade]

wtf... Θα τη κάνουμε εμείς από εδώ μέσα τη Deluxe την έκδοση Ψηφιακά και διαδικτυακά. Ειλικρινά το σηκώνει αυτός εδώ ο τίτλος....

 

έπρεπε να έρθει ένας πας μη Έλλην για να μας μιλήσει για την ιστορία μας και τον πολιτισμό μας.....

 

 

Θα μου άρεσε κι εμένα αυτό.Δεν έχω ιδέα βέβαια από το αντικείμενο (είμαι κατά βάθος σκυλάς) ,αλλά θα ήθελα να μάθω μερικά παραπάνω πράγματα.

[germanicus]

Σχετικά με τον τίτλο, θα συμφωνήσω κι εγώ ότι ο όρος "βοτάνι" είναι ψιλοαποτυχημένος...στην ορολογία της εποχής το χασίς έχω διαβάσει να το λένε "χόρτο", "φούντα" "μαύρο", κι ένα σωρό άλλες λέξεις, αλλά "βοτάνι" ποτέ. Υποθέτω ότι χρησιμοποίησαν αυτή τη λέξη γιατί είναι περισσότερο 'πολιτικά ορθή΄, αλλά το ρεμπέτικο εξ ορισμού δεν είναι πολιτικά ορθό.

 

 

ΑΜΠΑΤΖΗ ΡΙΤΑ - Ο ΡΟΙΔΙΤΗΣ

Στίχοι: Σωτήρης Γαβαλάς, Μεμέτης

Μουσική: Σωτήρης Γαβαλάς, Μεμέτης

Πρώτη εκτέλεση: Ρίτα Αμπατζή

 

 

{Γειά σου Ροϊδίτη σεβνταλή

και στο μπουζουκι μερακλή} (2x)

{που πίνεις φίνο μαύρο

και δε φοβάσαι χάρο} (2x)

 

{Αν ήξερα ρε Γιώργο μου

εκείνο τό βοτάνι} (2x)

{πως θα γιατρέψει μια ψυχή

που είναι γιά να πεθάνει} (2x)

 

{Θα τό'παιρνα να τό'πινα

το μαύρο σου βοτάνι} (2x)

{αφού δεν βρίσκεται γιατρός

τον πόνο μου να γιάνει} (2x)

 

{Γι'αυτό και γω Ροϊδίτη μου

θα 'ρθώ μεσ'τον τεκέ σου} (2x)

{να πιώ νταμίρα Τρίπολη

από τον αργιλέ σου} (2x)

 

 

----

 

Χασκίλ-Φωτίδης

 

και κάθησε κοντά μου

και πες τσιγγάνα τα χαρτιά

για το βαρύ σεβντά μου

 

Δωσ΄μου τσιγγάνα βότανο

να πιω να λησμονήσω

την ψεύτρα που μ΄αρνήθηκε

εγώ να τη μισήσω

 

Στην αγκαλιά σου άσε με

τσιγγάνα να πλαγιάσω

και στα δικά σου τα φιλιά

εκείνη να ξεχάσω

 

Δωσ΄μου βοτάνι μαγικό

το νου μου να πλανέψω

στις χώρες των παραμυθιών

γλυκά να ταξιδέψω

 

----

 

Υπάρχουν και μερικά ακόμα που θα μπορούσε να είναι, αλλά θα μπορούσε και όχι

 

πχ "Έλα και σου 'χω κούκλα μου βοτάνι να σου δώσω να την κοιμήσεις μια βραδιά να 'ρθεις να σ' ανταμώσω" (Μπαγιαντέρας), "Τώρα θα πάρω τα βουνά, εκεί να βρω βοτάνι, την πληγωμένη μου καρδιά, ίσως αυτό την γειάνει" (Μπαξιβανόπουλος), "Αυτή η ομορφιά σου, η τόση τσαχπινιά σου μου πήραν το μυαλό, θύμα σου μ' έχεις κάνει. Πού βρήκες το βοτάνι και μου 'όωσες να πιω;" (Γενίτσαρης)

 

---

πάντως "χόρτο" δεν υπάρχει σε ρεμπέτικο τραγούδι απ'ότι βλέπω εδώθε (κάτι που συμβαδίζει με αυτό που είπε ο pomakos προηγουμένως για δάνειο από τα αγγλικά, προφανώς μεταγενέστερης εποχής)

 

 

ΥΓ Επίσης, έκανε ένα σχόλιο πιο πάνω ο ngramm για το "Φιγουρατζής"-"Το κουτσαβάκι"... Για κάποιο λόγο εμένα μου είχε καρφωθεί ότι λέγεται "Φιγουρατζής". Γκουγκλάρωντας είδα ότι ως μεν "Φιγουρατζής" λέγεται αυτό του Παγιουμτζή και πως του Δελιά λέγεται "Το κουτσαβάκι"... Από την άλλη όμως, από κάπου μου είχε καρφωθεί ως εκδοχή το "ρε μάγκα το μαχαίρι σου, για να το κογιονάρεις". Γκουγκλάροντας λοιπόν το "κογιονάρεις" έπεσα στο κάτωθι απόσπασμα από το Ρεμπέτικη Ανθολογία του Σχορέλη (που το έχω στο πατρικό μου και άντε να το συμβουλευθώ.... )

 

"Η ΙΣΤΟΡΙΑ του ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ "ΜΑΓΚΑ ΜΟΥ ΤΟ ΜΑΧΑΙΡΙ ΣΟΥ" ή "ΤΟ ΚΟΥΤΣΑΒΑΚΙ" ή "Ο ΦΙΓΟΥΡΑΤΖΗΣ" ΟΠΩΣ ΤΗΝ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ Ο ΝΙΚΟΣ ΜΑΘΕΣΗΣ (ΤΡΕΛΛΑΚΙΑΣ)

 

...Ένα απόγευμα, έχω πάει εγώ, ο Άνέστος Δελιάς, κι ο Μπάτης, στό βουνό, εδώ κοντά στό Κερατσίνι, μαζί μέ τά όργανα, ό Άνέστος κι ο Μπάτης. Καί από κοντά καί όλα τα σύνεργα για νά γεμίσουμε την κεφάλα μας. Στό δρόμο, πήραμε και τον Καρυδάκια. Μπουζούκι έπαιζε ό Καρυδάκιας, ήτανε καλός μάγκας, τονέ σκοτώσανε στην Κατοχή.

Είχε φιάξει μιά μουσική ο Άνέστος και δέν είχε λόγια, ένα ζεϊμπέκικο ήτανε. Κάτσαμε στό βουνό, τους έδειξε ο Άνέστος τή μουσική καί άρχισαν καί οι τρεις νά παίζουν. Έγώ άκουγα. Λέει ό Μπάτης: «... Ρέ μάγκα τό μαχαίρι σου για να το κογιονάρεις....» κι έκεϊ σταμάτησε, σκάλωσε. Αρπάξαμε όλοι τό θέμα του τραγουδιού πάνω εκεί, έπρεπε νά γραφτούνε οι στίχοι. Τού λέμε τού Μπάτη νά τό ξαναπεί, αλλά αυτός τό είχε ξεχάσει. "Ολο τέτοια έκανε ό Μπάτης, καραγκιοζιλίκια, πλάκες. Τόν πλακώσαμε στίς καρπαζές.

Τό θυμήθηκε ο Ανέστος και κάνω εγώ τό «κογιονάρεις» «κουσουμάρεις», κι ο Καρυδάκιας συμπληρώνει τό «πρέπει να έχεις την ψυχή, καρδιά γιά νά τό βγάλεις». Ο πρώτος στίχος ήταν έτοιμος. Οι άλλοι τρεις στίχοι πού έχει τό τραγούδι, οι δυό είναι του Μπάτη κι ο τελευταίος δικός μου και του Καρυδάκια. Έτσι γράφτηκε αυτό."

 

δώσε λοιπόν Νικόλα βάση στους 3 τίτλους που λέει για το ίδιο άσμα (και παρακολούθα πως και εδώ το αναφέρουν ως "φιγουρατζής"... από κάπου προέρχεται λοιπόν αυτή η ταύτιση... )

 

και επειδή είναι τρελή ζεϊμπεκιά (και είναι και στο κόμικ), με τη φωνούλα του ίδιου του Δελιά (από τα ελάχιστα που έχουμε)

 

Βρε μάγκα το μαχαίρι σου για να το κουσουμάρεις

Πρέπει να έχεις την ψυχη φιγουρατζή, καρδιά για να το βγάλεις(x2)

 

Σε μένα δεν περνάν αυτά και κρύψε το σπαθί σου

Γιατί μαστούρης θα γίνω φιγουρατζή και θα 'ρθω στο τσαρδί σου(x2)

 

(Γειά σου Αρτέμη μέ τίς όμορφες πενιές σου)

Αλλού να πας φιγουρατζή να κάνεις τη φιγούρα

 

Γιατί κι εγώ φουμάρισα φιγουρατζή, κι έχω τρελή μαστούρα(x2)

Στο 'πα να κάτσεις φρόνιμα γιατί θα σε τσακίσω

 

θα 'ρθω με το κουμπούρι μου φιγουρατζή και θα σε ξεφτιλίσω(x2)

(Γειά σου ρέ Μπάτη με τό μπαγλαμά σου ,μπράβο)

 

 

ΥΓ2 Στο μυαλό μου ο Δελιάς είναι καταχωρημένος σαν ο Jim Morrison του Ρεμπέτικου Προφανώς συνδυασμός του ότι θεωρούνταν ομορφάντρας, άρα τον έχω συνδέσει ως κάποιον που θα γουστάραν τα κοριτσάκια, με το ότι πέθανε από τη πρέζα.

 

ΥΓ3 Zade. Κατ'αρχάς κατεβάζεις και βλέπεις τη ταινία Ρεμπέτικο του Φέρρη που σε μεγάλο βαθμό εμπνέεται από τη ζωή της Μαρίκας Νίνου.

 

Και μέχρι να το κάνεις, ένας ύμνος από τη ταινία που πάντα μου μαυρίζει τη ψυχή.... (αν και εσύ μάλλον θα το χλευάσεις αυτό το απόσπασμα )

 

Το πρακτορείο

θολό και κρύο

κάποιοι μιλάνε για παράξενες βροχές

και το ταξίδι

σαν άγριο φίδι

γεμίζει φόβο τις αδύνατες ψυχές

 

Απόψε μοιάζουμε κι οι δύο

πιο πίσω 'γω κι εσύ μπροστά

σα βραδινό λεωφορείο

που 'χει τα φώτα του σβηστά

για μας ο κόσμος δεν τελειώνει

για μας ο κόσμος αρχινά

μα της καρδιάς το μαύρο χιόνι

δε θα μας βγάλει πουθενά

 

Το πρακτορείο

Θολό και κρύο

κάποιοι μιλάνε για παράξενες βροχές

και το ταξίδι

σαν άγριο φίδι

γεμίζει φόβο τις αδύνατες ψυχές

 

Άντρα και γείτονα και φίλε

στη φτώχεια και στην προσφυγιά

μια παγωμένη σπίθα στείλε

να σου την κάνω πυρκαγιά

Κι αν δεν καείς έλα κατόπι

που δε θα μείνει πια κανείς

για να γίνουμε πάλι ανθρώποι

στο κήπο της Γεθσημανής

 

ΥΓ4 αν και αυτό εδώ το

ίσως να αποτυπώνει καλύτερα το προηγούμενο άσμα.

 

ΥΓ5 και επειδής εδώ δείχνει και λίγο στήθος, ίσως να τσιμπήσεις

 

όταν φουντώνει ο πόλεμος το αίμα δε μετριέται

Καίγομαι καίγομαι ρίξε κι άλλο λάδι στη φωτιά

πνίγομαι πνίγομαι πέτα με σε θάλασσα βαθιά

 

Ορκίστηκα στα μάτια σου που τα 'χα σαν βαγγέλιο

τη μαχαιριά που μου 'δωκες να σου την κάμω γέλιο

Καίγομαι καίγομαι ρίξε κι άλλο λάδι στη φωτιά

πνίγομαι πνίγομαι πέτα με σε θάλασσα βαθιά

 

Μα συ βαθιά στην κόλαση την αλυσίδα σπάσε

κι αν με τραβήξεις δίπλα σου ευλογημένος να 'σαι

Καίγομαι καίγομαι ρίξε κι άλλο λάδι στη φωτιά

πνίγομαι πνίγομαι πέτα με σε θάλασσα βαθιά

[alagt17]

Το σενάριο του έργου έχει αξιοσημείωτες ομοιότητες και με το Όλα βαίνουν καλώς εναντίον μας του Γ.Σκαμπαρδώνη, μυθιστόρημα γύρω από τη ζωή του Βαμβακάρη δημοσιευμένο το 2008. Δεν είναι απίθανο να υπάρχει γαλλική μετάφραση, αρκετά έργα του Σκαμπαρδώνη μεταφραστηκαν και στα γαλλικά. Όπως και να'χει είναι εξαιρετικό το σκίτσο και αξίζει να το αγοράσει κανείς και μόνο γι'αυτό. Ο τίτλος στα ελληνικά "Το Κακό Βοτάνι" είναι ωραιότατος και ποιητικότατος, το χόρτο θα ακουγόταν πολύ στημένο και ψευτομάγκικο. 'Οσο για το ρεμπέτικο διαβάστε καλύτερα τα βιβλία του Ηλία Πετρόπουλου και κυρίως το "Ο καραγκιόζης και ο υπόκοσμος" , "Το Μπουρδέλο", "Ρεμπετολογία". Όλα ακατάλληλα για ανηλίκους κάθε ηλικίας. Ενδέχεται να καταστρέψουν τις παραδοσιακές λαογραφικές σας αντιλήψεις... Θα έλεγα και άλλα πολλά αλλά οι παπούδες τα ξέρουν και στους μικρούς που να εξηγώ (όπως θα'λεγε και ο Μπιθικώτσης)

Επεξεργασία Δεκεμβρίου 22, 2010 από alagt17

[ramirez]

Άρθρο από την Ελευθεροτυπία της 13/12/2010

 

 

και άλλο ένα από την Ελευθεροτυπία της 18/12/2010

 

και ένα άρθρο του Γιάννη Καλαϊτζή από την Κυρ. Ελευθεροτυπία της 09/01/2011.

Επεξεργασία Ιανουαρίου 16, 2011 από ramirez

[DJO]

Τι να πρωτοπώ. Από που να αρχίσω και που να τελειώσω... Το διάβασα σήμερα 2 φορές και έχω μείνει κάπως έτσι->

 

Λοιπόν, από εκδοτικής άποψης, είναι κόσμημα και άνετα η καλύτερη έκδοση από 9 ever. Σκληρόδετο με βαρβάτη αναλογία ποιότητας και τιμής.

Σχεδιαστικά έχει "βρώμικη" BD γραμμή αλλά πλήρως ανατομική, που δουλεύει άψογα με όλη την ατμόσφαιρα. Σε μεταφέρει για πλάκα στη χούντα του 1936.

Σεναριακά δεν είναι κάτι το ιδιαίτερο, αφού είναι καθημερινές ιστορίες φτιαγμένων ρεμπετών.

Των δημιουργών των λεγόμενων "απαγορευμένων" ρεμπέτικων. Με φουλ βωμολοχίες και άλλα ακατάλληλα (έχει δίκιο ο germ, μην το διαβάσετε αν δεν είσαστε τουλάχιστον Λύκειο). Που πνίγουν τον πόνο τους σε παραισθησιογόνα και εκτονώνονται μέσα από καυγάδες και πενιές. Βγάζουν τον πόνο τους που τους προκάλεσε ο ξεριζωμός, η Μικρασιατική καταστροφή. Ενώ ο Μεταξάς θέλει να τους κάνει ανθρώπους και βάζει όλη την αστυνομική δύναμη να τους "συμμορφώσει", γιατί ακριβώς θυμίζουν αυτή τη μεγάλη καταστροφή. Τους αποκαλούν "Τούρκους" ενώ είναι περισσότερο Έλληνες από πολλούς Έλληνες. Γενικά, πρόκειται για ένα ταξίδι μες στον χρόνο, ένα ταξίδι ενήλικο. Και μια σκηνή, που θα μου μείνει για πάντα χαραγμένη: η σκηνή στις Καρυάτιδες...

 

 

 

Βαθμολογία: 10'/10. Must buy & Read, εφόσον είσαστε 15-16+ (λόγω μπινελικιού κλπ).

[Dark Chris]

Το διάβασα, φυσικά με την κατάλληλη μουσική υπόκρουση. Για την ακρίβεια το απόλαυσα. Δεν είμαι και φαν της συγκεκριμένης μουσικής, αλλά έχω ακούσει κάμποσα τραγούδια. Όταν άκουγα τα τραγούδια και διάβαζα, το μυαλό μου γέμισε εικόνες. Σαν τα πάντα που διαδραματίζονταν στο κόμικ, να γινόντουσαν ακριβώς μπροστά μου. Είναι η πρώτη φορά που το "παθαίνω" αυτό. Η ιστορία ήταν απλή, με καθημερινές καταστάσεις, αλλά υπέροχες στιγμές. Και για αυτόν ακριβώς το λόγο ήταν απίθανο. Και για το σχέδιο λίγο πολύ τα ίδια. Ωραίες γραμμές και πανέμορφος καμβάς χρωμάτων.

 

Και μόνο, που το διάβασε μέχρι και η μάνα μου (!!!!!) αξίζει το χειροκρότημα μου.

 

10000000000/10

[tzabouromaria]

Κι εγώ το διάβασα και έγραψα και σχετικό κείμενο στη bookpress, το οποίο και καταθέτω εδώ.... "Η τετράς του Πειραιά"

Τα συμπεράσματα, όπως πάντα, δικά σας!!!!!

[eirini_kl]

Το διάβασα κι εγώ και είναι όπως το περίμενα. Ρεαλιστικό, δεν ωραιοποιεί καταστάσεις, δείχνει πραγματικά πώς ήταν το ρεμπέτικο προτού γίνει 'μόδα' και μέσο ψυχαγωγίας για 'ανφάν-γκατέ κυρίες'. Το σχέδιο είναι νουάρ, ένα στυλ που δε μου πολυαρέσει συνήθως, αλλά ταιριάζει πολύ με το περιεχόμενο. Και η μετάφραση ήταν καλή, δεν πρόσεξα καμιά σοβαρή μεταφραστική γκάφα. Με μια λέξη,

[germanicus]

Περί ζητιανόξυλου ο λόγος.

 

[ngramm]

Και αφού περί μπουζουκιού ο λόγος αν θέλετε να γελάσετε με τις ετυμολογικές περιπέτειες της λέξης "μπουζούκι" διαβάστε εδώ.Επιπλέον μαθαίνουμε από το παραπάνω ότι "ντουζένι" σημαίνει στα "κούρδισμα οργάνου", οπότε όταν λέμε "στα ντουζένια" του, εννοούμε προφανώς "όταν είναι καλοκουρδισμένος, σε φόρμα".

 

Ας σημειωθεί ότι και το "τσιφτετέλι" έχει επίσης ετυμολογία που προέρχεται από τα μουσικά όργανα όπως διαβάζω εδώ: "τσιφτ"(διπλό)+"τέλι"(χορδή, σύρμα): Το Τσιφτετέλι, λέξη τούρκικη που σημαίνει δυο χορδές, είναι χορός σε 4/4 που τον χορεύουν οι Τούρκοι Ατσίγγανοι. Η ονομασία του προέρχεται από τη συνήθεια του βιολιτζή να κουρντίζει το κανονικά αλά τούρκα κουρντισμένο βιολί του (σολ, ρε, λα, ρε) σε τούτο το κούρντισμα: σολ, ρε, ρε, ρε οκτάβα ψηλή, όταν ήταν να παίξει αυτόν το χορό.

 

(σόρρυ για το λίγο off-topic)

[ramirez]

Άρθρο από τη σημερινή Ελευθεροτυπία.

 

 

[PhantomDuck]

Από τιμή τι παίζει ? Σκέφτομαι να το τιμήσω μιας και έρχεται ο σχεδιαστής στην Ελλάδα. Δε φαίνεται και τόσο του γούστου μου αλλά what the hell, μία φορά βγαίνουν τέτοια κόμικς.